12/26/16

24.12.2016 Σάββατο



24.12.2016 Σάββατο
Παραμονή Χριστουγέννων

Σήμερα ξύπνησα 6.30 το πρωί από το κουδούνι... Δεν άντεξα να σηκωθώ αμέσως αλλά δεν μπόρεσα και να ξανακοιμηθώ... Σκεφτόμουν πως θα ήταν παιδιά για τα κάλαντα... και δεν μου άρεσε μετά η ιδέα πώς μπορεί να περίμεναν μέσα στο κρύο απλά για να περάσει η ώρα και για να μου χτυπήσουν ξανά το κουδούνι... Σηκώθηκα... και σηκώθηκε και ο γατούλης μου μαζί... Κοιμόταν στα πόδια μου και δεν μπορώ να πω πως του άρεσε που του χάλασα την ησυχία... Παραπατώντας και με μισόκλειστα μάτια πήγα να ρίξω λίγο νερό στο πρόσωπό μου... αν και δεν μπορώ να πω πως το συνηθίζω... Συνήθως, όταν ξυπνάω είμαι αμέσως εντελώς ξύπνια... και πετάγομαι επάνω... χωρίς να χρειαστώ τίποτα άλλο για να ξυπνήσω... Αλλά χθες δεν κοιμήθηκα και τόσο νωρίς και αυτό το σημερινό 6.30 με ταλαιπώρησε λιγάκι. Ετοίμασα τα σοκολατάκια, ετοίμασα και τα κερματάκια, τα έβαλα όλα πάνω στην άκρη του πιάνου που βρίσκεται απέναντι από την πόρτα. Άκουσα κάποιους να λένε, λίγο αμήχανα, τα κάλαντα στους διπλανούς. Κατάλαβα πως δεν ήταν τα παιδιά που χτύπησαν πρωί πρωί. Δεν ήρθαν στην πόρτα μου και, συνήθως, όσοι μου χτυπάνε το κουδούνι νωρίς, είναι άτομα που με γνωρίζουν. Άνοιξα την πόρτα και φώναξα στα παιδιά των καλάντων που είχαν αρχίσει ήδη να κατεβαίνουν την σκάλα, να έρθουν και από εμένα. Εκείνα γύρισαν, ανεβαίνοντας ξανά την σκάλα, με ενθουσιασμό. Ήταν δύο νεαρά αγόρια. Τους έδωσα σοκολατάκια και κερματάκια... Λίγα και από το ένα και λίγα από το άλλο... Με ρώτησαν και πάλι λίγο αμήχανα αν θέλω να μου πουν τα κάλαντα. Τους είπα πως εγώ, έτσι κι αλλιώς, τα άκουσα τα κάλαντα τους και ότι δεν χρειάζεται να μου τα πουν ξανά. Συνήθως, αφήνω όλα τα παιδιά να πουν τα κάλαντα μέχρι το τέλος. Αν καταλάβω, όμως, πως κάποιος μπορεί να ντρέπεται ή να νιώθει αμήχανα, αν δω στο βλέμμα του πως μπορεί να είναι μια στιγμή που δεν αισθάνεται και τόσο άνετα... μπορεί και να του πω... να μην τα πει... εκτός αν θέλει ο ίδιος να τα πει. Του λέω, δηλαδή, αν θέλεις να μου τα πεις, να μου τα πεις, αν δεν θέλεις να τα πεις, μην τα πεις. Τόσο απλά. Και, καμιά φορά, σε κοιτάνε περίεργα επειδή τους δίνεις την επιλογή. Εκείνοι μου χαμογέλασαν. Μου χάρισαν το πιο όμορφο χαμόγελό τους. Έπειτα έφυγαν... έκλεισα την πόρτα και μετά έκλεισα και τα δύο γατάκια σε ένα δωμάτιο... η γατούλα μου, έτσι κι αλλιώς, κοιμόταν ανάμεσα στα αρκουδάκια... ο γατούλης μου ήθελε να τριγυρίσει λίγο ακόμα... αλλά επειδή ήξερα πως θα ανοιγοκλείσει αρκετές φορές η πόρτα σήμερα... δεν ήθελα να κυνηγάω γατάκια στις σκάλες τις πολυκατοικίας... Έτσι κι αλλιώς, ήταν ώρα που κοιμούνται... και θα ησύχαζαν ακόμα και κλεισμένα στο δωμάτιο... Ύστερα... έκανα δουλειές... Ναι, ναι... Σπιτικές δουλειές... Σκουπισοσφουγγάρισα... έβαλα πλυντήριο ρούχων... έβγαλα πλυντήριο πιάτων... Λίγο από εδώ... Λίγο από εκεί... Χτύπησε ξανά το κουδούνι... Άλλα δύο αγόρια... Αυτά τα γνωρίζω. Οι μικροί μου φίλοι που πια δεν είναι καθόλου μικροί. Μεγάλωσαν αρκετά, ψήλωσαν, άλλαξαν. Μιλήσαμε για φυσική, για πληροφορική, για ηλεκτρονικά παιχνίδια, για το σχολείο (στο ίδιο σχολείο έτυχε να πήγα κι εγώ πριν πολλά πολλά χρόνια), για τις χριστουγεννιάτικες γιορτές που τους αρέσουν πιο πολύ από όλες τις γιορτές, για το ότι μπορούν να κοιμηθούν αυτές τις ημέρες μέχρι ό,τι ώρα θέλουν, για το ότι αυτοί ήταν αυτοί που μου χτύπησαν στις 6.30 το κουδούνι και μετά αποφάσισαν να περιμένουν. Αυτό το τελευταίο ο ένας ήθελε να μου το πει, ο άλλος όχι. Αλλά ο πρώτος του είπε να μην ντρέπεται και να μου το πουν. Έτσι γελώντας παραδέχτηκαν πως αυτοί ήταν που χτύπησαν το κουδούνι μου στις 6.30 και μετά αποφάσισαν πως μάλλον θα ήταν καλύτερα να περιμένουν λίγο ακόμα και μετά να το ξαναχτυπήσουν. Ήθελαν συζήτηση. Να μιλήσουν, να τους ακούσω, να μιλήσω, να με ακούσουν. Μου είπαν και τα κάλαντα, αν και τους είπα να κάνουν ό,τι θέλουν. Αν θέλουν να μου τα πουν, αν όχι, όχι. Είναι κι αυτές οι ηλικίες, αγόρια γυμνασίου... που νόμιζα πως μπορεί να μην θέλουν να τα πουν... ίσως να μην αισθάνονται αρκετά παιδιά... Όμως μου τα είπαν... μέχρι το τέλος... Τους έδωσα σοκολατάκια και κερματάκια... και έκλεισα την πόρτα... Νιαούριζε κλεισμένος ο γατούλης μου, ήθελε να τριγυρίσει... Η γατούλα τίποτα, ήσυχη... Πήγα στο δωμάτιο... χάϊδεψα και τους δύο... και μετά επέστρεψα στις δουλειές μου... Μπήκα λίγο στο ίντερνετ... έβαλα και λίγη Χριστουγεννιάτικη μουσική... Μουσική... Έπειτα άκουσα φωνές στην πολυκατοικία... αλλά όχι παιδικές, ούτε χαρούμενες, ούτε τραγουδιστικές... Μεγαλίστικες, δυνατές, γκρινιάρικες, φωναχτές φωνές... Ακόμα δεν είχε ξεκινήσει η ημέρα και τσακωνόντουσαν στην πολυκατοικία... Ένας άντρας, μια γυναίκα κι άλλη μια γυναίκα... Δεν μπορούσαν να επικοινωνήσουν... Κάποιοι επειδή δεν ήθελαν... Κάποιοι επειδή δεν μπορούσαν... Για παράδειγμα, η μία γυναίκα έχει χάσει το μυαλό της... Αναρωτιέμαι... αν μεγαλώσω αν θα χάσω κι εγώ το μυαλό μου... Πολύ πιθανό... να είμαι από αυτούς που θα χάσουν το μυαλό τους... ή που θα χαθούν μέσα σε αυτό... Δεν αντέχεται αυτός ο κόσμος... και δεν είναι τίποτα να περάσεις την λεπτή γραμμή της λογικής... Για εμένα είναι σίγουρο... θα είναι πολύ εύκολο να περάσω στον κόσμο του παραλόγου όταναν μεγαλώσω... Πιο πιθανό να με κερδίσει το παράλογο παρά να μείνω στο λογικό... Τσακωνόντουσαν και φώναζαν... φώναζαν και τσακωνόντουσαν... Ωραίες αγαπημένες γιορτές... όπου όλοι δείχνουν αγαπημένοι μα σχεδόν κανένας δεν είναι... Πήγα να ακούσω το τι συμβαίνει στην αρχή απλά για να δω αν φωνάζαν στα παιδιά από τα κάλαντα (γιατί τα έχω δει κι αυτά να γίνονται κι άλλα χειρότερα ακόμα και από αυτά) αλλά, όταν είδα πως είναι μεταξύ μεγάλων και πώς δεν ήταν θέμα αρκετά σοβαρό για να ασχοληθώ με αυτό, επέστρεψα στις δουλειές μου. Μετά από λίγο χτύπησε το κουδούνι. Μια μητέρα με ένα κοριτσάκι κι ένα αγοράκι. Δεν τους έχω ξαναδεί. Γλυκά, ευχές, χαμόγελα. Μου έστελναν φιλάκια μέχρι να κλείσω την πόρτα μου. Αποφάσισα να κάνω ντους γρήγορα για να μην χάσω κάποιον που μπορεί να χτυπήσει το κουδούνι. Ντύθηκα ασπροκόκκινα. Και φόρεσα και το κόκκινο μπουφάν μου που ανακάλυψα πως δεν είχε χαλασμένο φερμουάρ. Τι χαρά ήταν αυτή! Δεν θυμόμουν πως είχα πάει να το φτιάξουν! Είναι ωραίο να μην είσαι τεμπέλης... καμιά φορά! Χάρηκα, λοιπόν, με αυτό το απλό γεγονός πως μπορώ να φοράω ξανά το κόκκινο μπουφάν μου... Έβαλα και το αγαπημένο κόκκινο σκουφάκι που έχω από μικρή, κόκκινο κασκόλ και κόκκινα γάντια. Πόσο αγαπημένο μου χρώμα το κόκκινο! Πόσο χρώμα δικό μου! Έβαλα και τα άσπρα μου αθλητικά παπούτσια και ήμουν έτοιμη πια να βγω στον έξω κόσμο! Άφησα μήνυμα στο τραπέζι της κουζίνας, αν τελειώσουν τα σοκολατάκια να δώσουν μπισκοτάκια στα παιδιά των καλάντων. Είχα μπισκοτάκια στο ντουλάπι. Τα σοκολατάκια μπορεί να τελείωναν... τα κερματάκια μπορεί να τελείωναν... αλλά τα μπισκοτάκια έφταναν σίγουρα για όλους. Βέβαια, όλο το σπίτι κοιμόταν. Δεν ήξερα αν θα χτυπήσει το κουδούνι και αν θα το ανοίξει κανείς. Φίλησα τα γατάκια που κοιμόντουσαν πια κι αυτά... Ο γατούλης λίγο άνοιξε τα μάτια για να με στραβοκοιτάξει που έφευγα... Η γατούλα ακόμα απλά ήσυχη και νυσταγμένη... Έκλεισα την πόρτα πίσω μου και βγήκα στον έξω κόσμο... και... περπάτησα... περπάτησα... περπάτησα... Ένα είναι πάντα σίγουρο για εμένα... Αισθάνομαι... πώς να περιγράψω το πώς αισθάνομαι... όταν περπατάω... αισθάνομαι... εγώ. Σαν να μπαίνουν όλα στην θέση τους. Ή σαν να επιτρέπεται να μένουν όλα ταραγμένα. Περπατάω και νιώθω εγώ και είμαι εγώ. Και επειδή πέρασα πρόσφατα αμυγδαλίτιδα και δέκα ημέρες αντιβίωση... είχα καιρό να περπατήσω έτσι πολύ... και να το ευχαριστηθώ... Από το σπίτι μέχρι την Βικτώρια... Στην Βικτώρια σκέφτηκα μήπως να πάρω τρένο... αλλά είδα πώς το επόμενο θα ερχόταν σε δέκα λεπτά... Δέκα λεπτά! Σε δέκα λεπτά είμαι Ομόνοια σκέφτηκα... Κι έτσι... περπάτησα... Ομόνοια... περπάτησα... Μοναστηράκι... Ξέχασα να γράψω πως έφαγα και κάτι πεντανόστιμο στον δρόμο... κουλούρι ζεστό σε σχήμα φλογέρας με μέσα τυρί φιλαδέλφια... Αγαπημένη γεύση... Ήρθα και κάθισα στο στέκι μου... δεν είχε το ρόφημα που ήθελα... είχε τελειώσει γιατί το θέλει όλος ο κόσμος... και έτσι ήπια έναν καφέ λάτε φουντούκι... με μία δόση καφέ... γιατί δεν είμαι και τόσο πολύ του καφέ... αν και τον τελευταίο καιρό έχει αρχίσει να μου αρέσει... Κι εκεί που νομίζεις πως δεν είσαι και τόσο πολύ κάτι... έτσι απλά... γίνεται κάτι... γίνεσαι κάτι... Μάλλον μεγαλώνω... Και τώρα... είναι ακόμα αρχή της ημέρας... κι εγώ γράφω... δεν ξέρω γιατί γράφω... και δεν νομίζω να έχουν ενδιαφέρον αυτά που γράφω... για κανέναν άλλον... πέρα από εμένα... Αλλά όπως και με το περπάτημα... μου έλειψε το γράψιμο... Το να κάθομαι σε μια γωνίτσα... και απλά να γράφω... χωρίς να το σκεφτώ πολύ... χωρίς να το προετοιμάσω πολύ... χωρίς να απαιτώ από εμένα να έχει την καλύτερη ιδέα του κόσμου και να την εκφράσει με τον καλύτερο τρόπο του κόσμου... απλά να γράφω... Αισθάνομαι... πώς να περιγράψω το πώς αισθάνομαι... όταν γράφω... αισθάνομαι... εγώ. Σαν να μπαίνουν όλα στην θέση τους. Ή σαν να επιτρέπεται να μένουν όλα ταραγμένα. Γράφω και νιώθω εγώ και είμαι εγώ. Καμιά φορά... αλήθεια... όσο χαμένος κι αν αισθάνεσαι... ο εαυτός σου... ακόμα γνωρίζει πολύ καλά... ποια είναι τα πράγματα τα οποία σε ηρεμούν... Εννοώ... ανάμεσα στις μεγάλες ερωτήσεις της ζωής «Ποιος είμαι;» «Πού πάω;» «Τι κάνω με την ζωή μου;» «Τι θέλω για το μέλλον μου;» «Τι θέλω για το παρόν μου;» «Ποιο είναι το νόημα της ζωής;» «Ποια είναι η ουσία της ύπαρξης;» «Ποιο είναι το νόημα της ζωής μου;» «Ποια είναι η ουσία της ύπαρξής μου;» είναι ωραίο να υπάρχουν κάποιες μικρές απαντήσεις «Μου αρέσει να περπατάω.» « Μου αρέσει να γράφω.» «Μου αρέσει να τραγουδάω.» «Μου αρέσει να χορεύω.» «Μου αρέσει να παίζω.» «Μου αρέσουν οι όμορφες εικόνες και η ωραία μουσική, οι όμορφες ιστορίες και η ωραία αισθητική». Και επειδή έρχονται, πλησιάζουν, είναι σχεδόν εδώ, είναι ήδη εδώ, οι ημέρες του απολογισμού είναι ωραίο να υπάρχει ένα αντίβαρο σε όλη αυτήν την τάση του αυτομαστιγώματος «Δεν είμαι αυτό που ήθελα να είμαι.» «Δεν κάνω τα πράγματα όπως θέλω να τα κάνω.» «Δεν είμαι αρκετή.» «Δεν είμαι καλή.» «Δεν είμαι αρκετά καλή σε αυτό που κάνω.» «Δεν έχω γνώσεις και ποτέ δεν θα τις βρω.» «Έχω χάσει το εδώ.» «Έχω χάσει το εκεί.» «Έχω χάσει ακόμα και το πιο μακρυά από το εδώ ή το εκεί.» «Έχω χάσει τον δρόμο.» «Έχω χάσει αυτό που ήμουν.» «Έχω χάσει αυτό που είμαι.» «Έχω χάσει ακόμα κι αυτό που θα ήθελα να είμαι.» «Έχω χάσει εμένα.» και άλλα και άλλα και άλλα... φράση και μαστίγωμα... Ναι, είναι ωραία να υπάρχει κάποιο αντίβαρο «Δεν πειράζει.» «Είμαι απλά εγώ.» «Η ζωή μου είναι απλά η ζωή μου.» «Προσπαθώ να κάνω το καλύτερο που μπορώ (ακόμα κι αν δεν τα καταφέρνω).» «Προσπαθώ να γίνω αυτό που θα ήθελα να είμαι (ακόμα κι αν είμαι ακόμα μακρυά από αυτό).»... φράση και μη μαστίγωμα... Δεν ξέρω γιατί τα γράφω όλα αυτά... Ίσως να είναι το περπάτημα... που με έκανε να νιώθω πως θέλω να γράψω... όπως και τώρα το γράψιμο... με κάνει να νιώθω πως θέλω να περπατήσω... Συνδέονται αυτά τα δύο στενά... περπάτημα και γράψιμο... γράψιμο και περπάτημα... για εμένα... στα μάτια τα δικά μου... στα χέρια της γραφής και στα πόδια της διαδρομής... συνδέονται... Το ένα με οδηγεί στο άλλο... και το άλλο με οδηγεί στο ένα... Ακόμα δεν έχω στολίσει... και ακόμα δεν έχω καθαρίσει... Δεν πρόλαβα... είχα μέχρι χθες ομάδες και μαθήματα... Υπέροχες ομάδες και υπέροχα μαθήματα... Κυρίως, υπέροχοι άνθρωποι... Έχουν να γίνουν πολλά... και τώρα και μετά... Και τώρα αφού έγραψα... θα περπατήσω... Θα πάω σπίτι... και θα κάνω όλα όσα έχω να κάνω... Ό, τι μπορέσω... Ό,τι προλάβω... Χωρίς άγχος... Χωρίς πίεση... Και η δική μου Παραμόνη ακόμα κι αν με βρει χωρίς στολισμένο σπίτι θα με βρει με στολισμένη ψυχή... Πόσο εύχομαι σε όλους για όλους... ό,τι καλύτερο... να έχουμε γενναιότητα για να σώσουμε τα όνειρα και δύναμη για να τα υπερασπιστούμε... Να προστατεύσουμε τις λέξεις και τα συναισθήματά μας... από όλο αυτό το μη ανθρώπινο πλαίσιο... και να τα εκφράσουμε... και να εκφραστούμε... και να δημιουργήσουμε... και να δημιουργούμε... και να ζήσουμε... και να ζούμε...




12/23/16

Όνειρο Νούμερο 2



Κοιτάζει τους ανθρώπους χωρίς να τους κοιτάζει.
Κοιτάζω τους ανθρώπους χωρίς να τους κοιτάζω.
Είναι αυτός αλλά είμαι κι εγώ.
Είμαι εγώ αλλά είναι κι αυτός.
Έπειτα, έκλαμψη, συνειδητοποίηση.
Έκλαμψη συνειδητοποίησης και συνειδητοποίηση έκλαμψης.
Αρχίζει να βλέπει τους ανθρώπους.
Αρχίζω να βλέπω τους ανθρώπους.
Με μια ματιά του...
Με μια ματιά μου...
κάτω από κάθε πρόσωπο, δίπλα από κάθε άνθρωπο... εμφανίζονται... τα βασικά στοιχεία με μικρά γραμματάκια σας υποτίτλους... Όνομα... Επώνυμο... Τόπος Γεννήσεως... Ύψος... Βάρος... Στοιχεία εξωτερικά ή ακόμα και εσωτερικά για τον χαραχτήρα τους... Στοιχεία ουσιαστικά για την ζωή τους... Σοβαρά γεγονότα που τους στιγμάτισαν... Στιγμές που θα τις κουβαλάνε αιώνια...
Τώρα βλέπει.
Τώρα βλέπω.
Πραγματικά.
Μέσα από τα μάτια του;
Μέσα από τα μάτια μου;
Ένα σώμα έχουμε. Με ένα σώμα κινούμαστε.
Νιώθω πως είμαι στο σώμα του κι ας μην είμαι εγώ.
Νιώθω πως είμαι στο σώμα του κι ας είμαι εγώ.
Με τα ίδια μάτια βλέπουμε και οι δύο.
Τώρα βλέπουμε.
Πραγματικά.
Τους άλλους.
Τον κόσμο.
Τον εαυτό μας.




12/19/16

Και ξέρεις;



(Η αλήθεια είναι πως γράφτηκε πρόχειρα και χωρίς πολύ σκέψη...)

Και ξέρεις;

Και ξέρεις ποιο είναι το κακό με το να είσαι ήδη ώριμος από όταν είσαι παιδί; Πώς είναι πιο δύσκολο να ωριμάσεις αργότερα... Έτσι δεν αισθάνεσαι σχεδόν καμία εξέλιξη... Μένεις στάσιμος σε μια ωριμότητα που υπήρχε λόγω ζωής σχεδόν από πάντα... Και όλοι μιλάνε για το πόσο αλλάζουν με τον χρόνο... κι εσύ αισθάνεσαι το πόσο ίδιος έχεις μείνει... Επειδή δεν υπήρξες παιδί... δεν μπορείς να υπάρξεις και ενήλικος... Οι ηλικίες έχουν τόσο ανακατευτεί... που κανένας αριθμός δεν ήταν και δεν είναι καθαρός... Ακόμα με μπερδεύει το τι υποτίθεται πως μπορεί να κάνει κανείς με εκείνα τα παιδιά που δεν υπήρξαν ποτέ παιδιά... Πώς πρέπει να τα κοιτάξεις και πώς να τα συμβουλεύσεις; Όταν έχουν χάσει την παιδική και την εφηβική τους ηλικία πώς μπορείς να τους κάνεις να κερδίσουν έστω την ενήλική τους ζωή; Πώς μπορείς να γεμίσεις κάπως τα κενά; Πώς μπορείς να «διορθώσεις» κάπως τα «στραβά»; Πώς μπορείς να τα κάνεις να πιστέψουν στον εαυτό τους όταν κανείς ποτέ δεν πίστεψε σε αυτά; Πώς μπορείς να ορίσεις μέσα τους την αγάπη που δεν γνώρισαν ποτέ; Πώς μπορείς να τα κάνεις να αισθανθούν και να γνωρίσουν αυτά που φαίνονται αυτονόητα μα για εκείνα δεν ήταν; Πώς να σπάσεις τον κύκλο της ανακύκλωσης αυτών που βίωσαν; Πώς να σταματήσεις τον λαβύρινθο του πόνου; Κοίταζοντας σε αυτά τα βλέμματα που ποτέ δεν υπήρξαν παιδικά πώς είναι δυνατόν να μην βιώσεις πόσο άχρηστη είναι η κοινωνία που δεν μπόρεσε να τα βοηθήσει; Πόσο αδύναμοι οι γύρω άνθρωποι; Πώς είναι δυνατόν να μην υπήρξε κανένα χέρι να τα προστατεύσει, κανένα πρόσωπο να τα υπερασπιστεί; Ξανά και ξανά αναρωτιέμαι... πόσο δύσκολο είναι να βοηθήσεις ουσιαστικά... αυτά τα παιδιά που δεν είναι παιδιά όταν θα έπρεπε να είναι παιδιά... και στην συνέχεια... αυτά τα ίδια παιδιά όταν πια μεγαλώσουν... Είναι τόσο εύκολα όλα έξω από τις καταστάσεις... αλλά για τους ανθρώπους που καταλαβαίνουν τις καταστάσεις και δεν τα βλέπουν όλα απόμακρα και αποστασιωποιημένα... που μπαίνουν στην θέση όλων των ανθρώπων... που ακούν και αισθάνονται... είναι διαφορετικά... Δεν είναι εύκολο να προσπεράσει κάποιος αυτά που δεν προσπερνιούνται... Και μην αρχίσουμε πάλι για την θέληση... κάποιες φορές η θέληση δεν αρκεί... χρειάζεται παραπάνω από απλή θέληση για να ξεπεραστεί το παρελθόν... Όταν έχει διαμορφωθεί το μυαλό σου και ο χαραχτήρας σου σε άγριες καταστάσεις δεν είναι εύκολο να απομακρυνθείς από ό,τι είναι βίαιο για την ψυχή ή για το σώμα... Ο τρόπος σκέψης σου έχει σχηματιστεί... Ο τρόπος αντιμετώπισης έχει οριστεί... Πόσο πολύ πιο δύσκολο να αλλάξουν αυτά στην πορεία; Ανατριχιάζω... στις «ζημιές» που γίνονται στα παιδιά όλου του κόσμου... Αυτά είναι το μέλλον... και επιτρέπουμε... πόσο εγκληματικό είναι αυτό!... να μεγαλώνουν... πληγωμένα... διαλυμένα... Δηλαδή στο τώρα... αφήνουμε να διαμορφώνεται η αρχή του προβληματικού μέλλοντός μας... Πώς μπορώ να κοιτάξω αυτά τα παιδικά βλέμματα... και να μην αισθανθώ... «Λυπάμαι για αυτό που συμβαίνει. Όταν είσαι παιδί, είσαι όπου έτυχες να γεννήθηκες και όπως έτυχε να μεγάλωσες. Καταλαβαίνω. Αισθάνομαι. Και βλέπω όχι μόνο αυτό που συμβαίνει στο τώρα σου μα και αυτό που θα σημαίνει για το μετά σου.»... Πώς μπορώ να μην πω... σε όλα αυτά τα παιδικά βλέμματα... που συνήθως... δεν έχουν πού να κοιτάξουν και από πού να πιαστουν...

«Δεν φταις εσύ.»

Αυτό. Μόνο αυτό.


12/16/16

Όνειρο Νούμερο 1



Είμαι σε μια θάλασσα μαζί με μια γνωστή μου (που στην πραγματικότητα έχω να την δω πολύ καιρό) και με χτυπάνε (και μας χτυπάνε) τα κύμματα και ο αέρας. Έντονα, δυνατά, προς όλες τις κατευθύνσεις. Αγχώνομαι, φοβάμαι. Τα κύμματα με βγάζουν στην στεριά. Είμαι πια μόνη μου, χωρίς την γνωστή μου, σε ένα μέρος όπου μοιάζει με μικρή πόλη αλλά με στενάκια νησιού και όπου οι άνθρωποι είναι περίεργοι. Τα πρόσωπά τους αυστηρά και αποστασιοποιημένα. Σαν να είναι δικό τους το μέρος, μόνο δικό τους. Σαν αυτή η περιοχή να τους ανήκει. Όλους όσους έρχονται τους αντιμετωπίζουν ως ανεπιθύμητους. Ένα μικρό αγόρι γυρίζει με κοιτάζει και μου λέει «Γεια σας, κυρία Ιρίδα.». «Γιατί με λες, Ίριδα;» τον ρωτάω μα εκείνος δεν μου απαντάει... Συνεχίζω να προχωράω στα πέτρινα στενάκια ανάμεσα στους ανθρώπους... άλλοι κάθονται, άλλοι στέκονται... όλοι με κοιτάζουν... και αρχίζουν να με χαιρετάνε κι άλλοι λέγοντας «Γειά σας, κυρία Ίριδα.». «Γιατί με λέτε, Ίριδα;» τους ρωτάω μα δεν λαμβάνω καμία απάντηση... αν και ακούω κάποιον να ψιθυρίζει... νομίζω το αρχικό αγόρι... «Από το Ίρις.»... και μετά μουρμουρίζουν κι άλλοι... «Από το Ίρις.»... Κι εγώ τότε καταλαβαίνω την αλήθεια χωρίς να μου την πουν... απλά την αισθάνομαι... Λένε «Ίριδα» όλους τους ανθρώπους που δεν θέλουν πραγματικά να γνωρίσουν... Για κάποιο λόγο δεν θέλουν να μάθουν το πραγματικό μου όνομα... Όλες τις «ανεπιθύμητες» γυναίκες τις λένε «Ίριδες» και όλους τους «ανεπιθύμητους» άντρες κάποιο άλλο ανδρικό όνομα που τώρα δεν θυμάμαι... Έχουν βρει ένα ίδιο όνομα για όλους. Για όλους όσους δεν θέλουν να μάθουν το όνομά τους, δεν θέλουν να τους γνωρίζουν ουσιαστικά... Λένε το ίδιο όνομα χτίζοντας τοίχο στην επικοινωνία μας. Με λένε «Ίριδα» και ενώ είναι ένα πανέμορφο όνομα... δεν είναι το δικό μου. Δεν είμαι εγώ. Δεν νιώθω εγώ. Δεν ξέρω γιατί το κάνουν αυτό. Δεν θέλουν να μάθουν το όνομά μου. Δεν θέλουν να συνδεθούν μαζί μου. Αγχώνομαι, φοβάμαι. Ξυπνάω...

Με μια ερώτηση στο μυαλό μου... «Γιατί με λες, Ίριδα;»...



11/30/16

Μικρόκοσμος




Ο μικρόκοσμος που ζούμε γίνεται όλο και περισσότερο μικρός και όλο και λιγότερο κόσμος.





(Και σκέφτηκε η... Μαριλού. Πριν δύο μήνες κι αυτό... Μία φράση... πολλές φορές είναι υπέραρκετή για να εκφράσει αυτό ακριβώς που νιώθω όχι μόνο στο όποιο τότε μα και στο όποιο τώρα.)






Δεν καταλαβαίνω...





(περίπου δύο μήνες πριν)




Είναι μια κοπελίτσα δίπλα μου η οποία είπε απεγνωσμένα στην φίλη της (που της έλεγε πως κατάφερε και διάβασε πολλές σελίδες μαθήματος σήμερα) "Εγώ δεν καταλαβαίνω τίποτα.". Η έκφρασή της ήταν τόσο γνήσια και αυθεντική... απογοητευμένη και στενοχωρημένη... που ήθελα να της πω αμέσως... πως δεν πειράζει ό,τι κι αν είναι αυτό που δεν καταλαβαίνει... Το βλέμμα μου έπεσε πάνω στο τραπεζάκι της και είδα ένα βιβλίο που είχε τίτλο "Ποινικός Κώδικας"... και τότε ακόμα περισσότερο ήθελα να της πω... "Αλήθεια, δεν πειράζει που δεν καταλαβαίνεις!"... Για ένα διάστημα της ζωής μου έτυχε και ήμουν τριγυρισμένη από έξυπνους ανθρώπους που σπουδάζαν στην νομική σχολή ή που είχαν τελειώσει την νομική σχολή ή που τελικά δεν την τελείωσαν ποτέ... και, ακριβώς, επειδή ήταν τόσο έξυπνοι δυσκολεύτηκαν να τελειώσουν την σχολή... Θυμάμαι μια γνωστή μου... Της πήρε πολλά χρόνια να τελειώσει την σχολή... Βασανίστηκε εκεί μέσα... και ζήσαμε και όλοι από δίπλα αυτό το μαρτύριο... Επειδή ήταν πανέξυπνη και την έβλεπα να δυσκολεύεται τόσο... είχα στενοχωρηθεί... με όλο τον τρόπο του συστήματος... Ήθελα να πω σε αυτήν την κοπελίτσα... που τώρα βρισκόταν μπροστά μου... Δεν πειράζει... Είναι λογικό που δεν καταλαβαίνεις... Είναι φυσικό που δεν καταλαβαίνεις... Υπομονή και επιμονή... Αλλά δεν της το είπα... Και επειδή δεν το είπα σε εκείνην... Το λέω σε εσένα... Εσένα που με διαβάζεις τώρα... Δεν πειράζει... αν δεν καταλαβαίνεις... είτε ένα μάθημα... είτε ένα κείμενο... είτε ένα βιβλίο... είτε ένα γεγονός... είτε ένα συναίσθημα... είτε μια σκέψη... είτε μια κατάσταση... είτε μια συζήτηση... είτε έναν διάλογο... είτε έναν άνθρωπο... είτε πολλούς ανθρώπους... είτε τον ίδιο τον κόσμο μας... Δεν πειράζει... Δεν πειράζει που δεν καταλαβαίνεις...



Κάθομαι μπροστά σε ένα λευκό άδειο χαρτί...




(περίπου δύο μήνες πριν)



Κάθομαι μπροστά σε ένα λευκό άδειο χαρτί... και δεν μπορώ να το γεμίσω με τίποτα... ούτε με μία λέξη... ούτε με ένα σχέδιο... Νιώθω μέσα μου κάτι έτοιμο να εκραγεί... κι αυτό... επειδή δεν βρίσκει ούτε τρόπο ούτε δρόμο να εκφραστεί... Τι μου συμβαίνει; Και πώς θα καταφέρω να το βγάλω προς τα έξω; Κάτι πνίγεται σιγά σιγά... και δεν είμαι πια σε θέση να το σώσω... Κάτι επιλέγει να σωπάσει... Δεν είμαι τόσο στενοχωρημένη όσο παλιά... Δεν είμαι τόσο θλιμμένη... Δεν είναι τόσος ο πόνος... Δεν είναι τόσος ο φόβος... Μα νιώθω... εντελώς... ολοκληρωτικά... χαμένη... Δεν είμαι σίγουρη... πια... πόσες είναι οι δυνάμεις μου... προς τα πού να τις στρέψω... πώς να τις κατευθύνω... Καταλαβαίνω γιατί οι ταλαντούχοι άνθρωποι έχουν, συνήθως, μια αιώνια μελαγχολία... Κάτι είναι απαραίτητο να αναποδογυρίσω μήπως και ισιώσει το στραβό... Κάτι να αλλάξω μήπως και γίνει ένας δρόμος ο λαβύρινθος... Τίποτα πια δεν είναι άσπρο ή μαύρο... Δεν είναι κακό αυτό... μα είναι μπερδευτικό... Ούτε να κλάψω δεν μπορώ... Να δακρύσω;... μπορεί... Ούτε να γελάσω... Να χαμογελάσω;... ίσως... Κι αν θέλω να κάτσω στην ασφάλειά μου; Κι αν θέλω να μείνω στην συνήθεια της ζωής μου; Μα αν δεν σε ικανοποιεί το «τώρα» σου γιατί να μείνεις σε αυτό; Γίνομαι όλο και περισσότερο σαν ένα πρόσωπο που δεν θα ήθελα να γίνω... Θυμάμαι κάποτε που κάποιος μου είπε... πως η θλίψη μου δεν θα φύγει έτσι απλά... ήταν η φύση της ζωής μου τέτοια... δεν θα έπρεπε να περιμένω να εξαφανιστεί η μελαγχολία μου από την μια στιγμή στην άλλη... Έτσι κάθε μέρα... είναι ένας αγώνας... μια μάχη... ούτε που ξέρω πώς κατάφερε να γεννηθεί τόση αισιοδοξία σε τόσο απαισιόδοξο πλαίσιο... είναι θαύμα που επιβίωσε η ανάγκη μου για αγάπη... Πόσο στερήθηκα τα πάντα και πόσο έζησα στο τίποτα! Τίποτα πια δεν είναι το ίδιο... Τίποτα δεν το νιώθω στην θέση του... Τίποτα δεν είναι... πώς να το πω;... σωστό... Κι αυτά που νόμισα πως κατέκτησα μετά από κόπο... έγιναν καπνός... έτσι απλά... Τίποτα δεν είναι... πώς να το πω;... σταθερό... Και όσο μεγαλώνω... γίνομαι πιο αδύναμη... και όχι πιο δυνατή... κι αν είναι δυνατόν!... γίνομαι... δεν το πιστεύω... ακόμα πιο ευαίσθητη... Μα πόσο πιο ευαίσθητος να γίνει κανείς;... Πόσο να νιώθει τους ανθρώπους γύρω του! Πόσο να νιώθει τους ανθρώπους μέσα του! Πόσο να νιώθει την ζωή! Και μοιάζει σαν ο μόνος τρόπος να εστιάσεις στην ζωή σου είναι να μην νιώθεις! Αν είναι δυνατόν! Εγώ δεν υπάρχει περίπτωση... να σταματήσω να νιώθω... και ακόμα ψάχνω τον τρόπο να ζω νιώθοντας και όχι μη νιώθοντας... Μα οι άνθρωποι που πάνε μπροστά... δεν κοιτάνε ούτε πίσω ούτε γύρω... Εγώ κοιτάω παντού συνέχεια... για αυτό και μοιάζει να μένω στο ίδιο σημείο... Δεν έχει νόημα να συνεχίσω να γράφω... έχει νόημα... να προσπαθήσω να κάνω... Το ξέρω...


11/26/16

Πώς θα ήθελα να είναι η ζωή μου;


Πώς θα ήθελες να είναι η ζωή σου;
Το έχεις σκεφτεί ποτέ;

Εννοώ... αν σου έλεγα να ονειρευτείς χωρίς όρια και να οραματιστείς χωρίς περιορισμούς... πώς θα έβλεπες τον εαυτό σου; Πώς θα ήθελες να είσαι; Τι θα ήθελες να γίνεις; Πώς θα ήθελες να σκέφτεσαι; Τι θα ήθελες να κάνεις; Ποιος άνθρωπος θα ήθελες να είσαι;

Έχω την αίσθηση πως το χειρότερο που μας συνέβηκε είναι το ότι μας στέρησαν τα όνειρα και πια ούτε να οραματιστούμε δεν μπορούμε. Ούτε στην φαντασία μας δεν είμαστε ελεύθεροι! Κι εκεί φυλακισμένοι σε αόρατα κελιά της ίδιας της σκέψης μας. Τι κρίμα! Να μας στερούν την ελευθερία ακόμα και μέσα στο ίδιο το μυαλό μας! Τι άδικο! Να μας διαμορφώνουν ακόμα κι οι ανύπαρκτες αλυσίδες!

Πώς θα ήθελα το μέλλον μου
να μπορούσα,
ακόμα κι ας μην το γνωρίζω,
απλά να το ονειρευτώ!

Να ελπίσω σε μια προέκταση!
Να πιστέψω σε μια, έστω και απίθανη, εξέλιξη!

Νομίζω με γέμισαν με απέραντο κενό
κι έτσι δεν μπορώ να δω και να αισθανθώ
τίποτα έξω και πέρα από αυτό!

Κι αν κατάφεραν εμένα (εμένα;!) να μην βλέπω πια χρώματα...
Κι αν κατάφεραν εμένα (εμένα;!) να μην έχω πια συναισθήματα...
είναι στα αλήθεια, το λιγότερο, ανησυχητικό...

Θέλω να ζήσω.
Θέλω να ζήσω πολύ.
Θέλω να δημιουργήσω.
Θέλω να δημιουργήσω πολλά.

Και νιώθω άδεια, κενή...
αγχωμένη, φοβισμένη,
πιεσμένη, κουρασμένη,
εξαντλητικά εξαντλημένη.

Χωρίς άλλα αποθέματα
ενέργειας, ενθουσιασμού,
ανάγκης ή αγάπης.

Χωρίς διάθεση.
Χωρίς κάτι οτιδήποτε που να διώχνει το τίποτα.

Κι αναζητάω εμένα - όχι στους άλλους - μα στον ίδιο τον εαυτό μου.

Μέσα σε εμένα ψάχνω εμένα κι αυτό που βρίσκω είναι πάντα το ίδιο (κι ας είναι διαφορετικό).

Εσένα. Εσένα. Κι Εσένα.

Κι έτσι αφήνομαι στο να αισθάνομαι τους άλλους,
αναζητώντας, ταυτόχρονα, πάντα και αιώνια, και τον εαυτό μου.


11/8/16

Κι αυτά τα Όνειρα... που δεν θυμάμαι τι ακριβώς θέλουν να μου πουν...



Είδα μια θάλασσα... μια τρικυμία... μια ταραχή... Να βρίσκομαι μέσα σε αυτήν... να πνίγομαι μέσα σε αυτήν... Να προσπαθώ να επιβιώσω... Είδα ένα ναυάγιο... Το πλοίο μου βούλιαξε... κι εγώ ήμουν ανάμεσα στα κύματα... Τα πράγματα μου διασκορπίζονταν παντού... κι εγώ ένιωθα σαν να είμαι στο πουθενά... Είδα... πως το πλοίο που βούλιαξε... έπεφτε, σιγά σιγά, μέσα στον βυθό και όταν έφτασε στον πάτο... έστριψε στο πλάι... άθικτο... Υποτίθεται, λοιπόν, πως τα πλοία είχαν αυτήν την μαγική ιδιότητα... που μέχρι τότε δεν την γνώριζα... όταν βρεθούν σε μια τρικυμία... να μπαίνουν μέσα στο νερό... και στο βάθος της θάλασσας... σαν να παρκάρουν... να κάθονται με την πλαϊνή τους πλευρά σαν βάση και να περιμένουν... Μέσα τους τα πράγματα και οι άνθρωποι... είναι μια χαρά... όλα στην θέση τους... όλα ζωντανά... όλα χωρίς να κουνιούνται με το νερό... χωρίς να αιωρούνται στα κύματα... Σαν όλο το πλοίο να είναι προστατευμένο... και όλα να μένουν μέσα στο πλοίο ίδια... και το μόνο που πρέπει να κάνουν οι άνθρωποι... είναι να περιμένουν... να περιμένουν να περάσει η τρικυμία... Οι άνθρωποι, λοιπόν, που ήταν μέσα στο πλοίο, που δεν ήταν έξω όπως εγώ, ήταν απλά στην αναμονή για να περάσει η τρικυμία... Ο μόνος κίνδυνος για αυτούς ήταν αν η τρικυμία κρατούσε για υπερβολικά πολύ χρόνο... Αν δεν κρατούσε πολύ χρόνο... το πλοίο απλά θα έβγαινε στην επιφάνεια με το που θα ηρεμούσε η θάλασσα... και εκείνοι θα συνέχιζαν την πορεία τους... κανονικά... Χωρίς ούτε ένα ίχνος ότι το πλοίο βυθίστηκε... Αν, όμως, κρατούσε για καιρό, για μέρες... τότε δεν θα είχαν την δυνατότητα να βγουν στην επιφάνεια... θα έμεναν στον πάτο της θάλασσας... για πάντα... και εκεί, κάποια στιγμή, θα τελείωνε η ζωή τους... Εγώ, ήμουν έξω από το πλοίο... είχα θεωρήσει αυτονόητο... πως από την στιγμή που το πλοίο βουλιάζει πρέπει να βγω από αυτό... δεν γνώριζα την μαγική ιδιότητα των πλοίων... Με έκπληξη κατάλαβα... πως το πλοίο δεν έπαθε τίποτα... ούτε μία γρατζουνιά... και απλά βυθίστηκε... χωρίς να πάθει τίποτα κανένας... Και πως αν είχα μείνει μέσα στο πλοίο... δεν θα χρειαζόταν να παλέψω με την δύναμη του νερού... Εγώ ήμουν έξω από αυτό... Και επειδή ήμουν έξω από αυτό... ήταν και τα πράγματά μου... Οι άλλοι ήταν ασφαλείς... Εγώ μπορεί να μην τα κατάφερνα... να μην επιβίωνα... Οι δικοί μου δρόμοι ήταν να πεθάνω ή να ζήσω στο νερό... Εγώ δεν είχα την δυνατότητα να περιμένω μέσα στο πλοίο να περάσει η τρικυμία... Εγώ ήμουν μέσα στην τρικυμία... Βέβαια, αν ήμουν μέσα στο πλοίο... και η τρικυμία κρατούσε για καιρό... τότε ήταν κι άλλοι καταδικασμένοι... Κι εκείνοι δεν θα είχαν την δυνατότητα τότε να παλέψουν όπως εγώ... Θα πνίγονταν αμέσως... Στον βυθό της θάλασσας... Αλλά για την ώρα... εγώ ήμουν έξω από το πλοίο... και δεν είχα καμία ασφάλεια... ενώ όσοι έμειναν μέσα στο πλοίο... δεν βίωναν ακόμα τον κίνδυνο τον δικό μου... Ήταν καλύτερα, λοιπόν, που ήμουν έξω από το πλοίο ή έπρεπε να έχω προσπαθήσει να μείνω μέσα σε αυτό; Ήμουν στα κύματα... Κοίταζα το πλοίο... και απλά ευχόμουν... να περάσει γρήγορα η τρικυμία... έτσι και εγώ θα ζούσα... και οι άλλοι άνθρωποι... αφού το πλοίο θα έφτανε άθικτο στην επιφάνεια... Τα μόνο θύματα σε αυτήν την περίπτωση... θα ήταν τα πράγματα μου... κομμάτια του εαυτού μου... διασκορπισμένα... στους πέντε ανέμους... Αυτά δεν μπορούσα πια να τα σώσω... Και, επίσης, θα υπήρχε... και αυτό που μου έκανε αυτή η διαδικασία... αυτό που μου άφησε... Ο φόβος για την ζωή... Το άγχος για την επιβίωση... Ο αγώνας για να συνεχίσω να αναπνέω... Αυτά δεν θα έφευγαν από την μία ημέρα στην άλλη... Αλλά αν έφευγε η τρικυμία... είχα περισσότερες πιθανότητες... να ζήσω... Και ήθελα να ζήσω...


Κι αυτά τα Όνειρα... που λένε την Αλήθεια...



Eίδα, λοιπόν, σήμερα, στο όνειρό μου... πως πήγα σε ένα casting… Για την ακρίβεια, δεν πήγα, δεν αποφάσισα να πάω... απλά βρέθηκα εκεί... μαζί με μια φίλη μου... με την οποία χωρίστηκαμε... Πήγαμε, δηλαδή, στον ίδιο χώρο... αλλά εκείνη θα πήγαινε σε άλλη συνάντηση κι εγώ σε άλλη... Πήγα και συνάντησα έναν σκηνοθέτη τον οποίο δεν τον έχω δει ποτέ στην πραγματικότητα αλλά στο όνειρο ήταν η δεύτερη φορά που τον συναντούσα. Μου είπε ότι είχε χρόνια να με δει κι εγώ κούνησα το κεφάλι. Μου ζήτησε να κάνω μια κατακόρυφο. Με το που μου ζήτησε να κάνω κάτι τόσο απλό και οικείο για εμένα, αισθάνθηκα πως είναι κάτι που είναι στις δυνατότητές μου. Κάτι που ξέρω και που μπορώ να το κάνω, με ασφάλεια και σιγουριά. Όμως... αμέσως μετά... η ασφάλεια και η σιγουριά εξαφανίστηκαν... Έψαχνα χώρο για να κάνω την κατακόρυφο και να του την δείξω... Εκείνος μου έδειχνε έναν μικρό τοίχο ανάμεσα σε πολλά πράγματα, μπροστά μου και γύρω μου και πίσω μου... κι εγώ του έλεγα πως θέλω λίγο παραπάνω χώρο για να το κάνω... και πως αν προσπαθήσω να την κάνω εδώ... θα κλωτσήσω τα πράγματα πίσω μου ή θα χτυπήσω στα πράγματα γύρω μου... Πως δεν χωράω... Αρχίσαμε, λοιπόν, σε ένα μικρό δωμάτιο, ακατάλληλο για ακροβατικά, να ψάχνουμε έναν τοίχο... Μα κάθε φορά που διαλέγαμε έναν τοίχο... με το που στρίβαμε για λίγο το κεφάλι μας, για να συζητήσουμε πριν κάνω την κατακόρυφο, ερχόντουσαν άνθρωποι και γέμιζαν εκείνο το μέρος με πράγματα... Ο σκηνοθέτης επέμενε να κάνω την κατακόρυφο οπουδήποτε κι εγώ του έλεγα πως, ενώ για εμένα η κατακόρυφος είναι το πιο απλό πράγμα στον κόσμο, δεν μπορώ να την κάνω εδώ... Η κατακόρυφος είναι κάτι που κατέχω πολύ καλά... καθώς την κάνω από μικρή... έκανα πολλά χρόνια ενόργανη και για εμένα είναι σαν να περπατάω... κάτι τόσο απλό και οικείο... δεν χρειάζομαι καν τοίχο για να την κάνω... μπορώ να την κάνω και στον αέρα... αλλά σε αυτόν τον χώρο... δεν βρίσκω κάποιο σημείο για να την κάνω με ασφάλεια χωρίς να χτυπήσω κάποιον άλλον ή ακόμα και τον ίδιο μου τον εαυτό. Ήταν σαν να προσπαθώ να πείσω τον σκηνοθέτη ότι λέω την αλήθεια, ότι δεν λέω ψέμματα και ότι μπορώ να το κάνω. Εκείνος με αντιμετώπιζε σαν να κάνω υπεκφυγή και να μην θέλω να κάνω αυτό που μου ζητάν να κάνω. Τοίχος δεν βρέθηκε... Μα βρήκαμε ένα στρώμα το οποίο ήταν, επίσης, ανάμεσα στους τοίχους και τα πράγματα. Μου είπε να κάνω εκεί την κατακόρυφο μου... κι ενώ εγώ... δεν είχα καμία διάθεση για αυτό... αποφάσισα να την κάνω... με αποτέλεσμα... να την κάνω... και να χτυπήσω τον σκηνοθέτη... ο οποίος είχε την φαϊνή ιδέα να πάει να με κρατήσει (όπως έκαναν παλιά οι δάσκαλοί μου της ενόργανης) και έπεσα επάνω του... Τον πόνεσε το σώμα του και πήγε να ξαπλώσει κρατώντας την μέση του... Εγώ του ζήταγα ξανά και ξανά συγνώμη, ενώ από το βλέμμα του έβλεπα πως αυτή η συνεργασία δεν πρόκειται να συμβεί από την στιγμή που χτύπησα τον σκηνοθέτη... Προσπαθούσα να του εξηγήσω πως κανονικά δεν θα χτυπούσε... εγώ έριξα το βάρος μου πέρα από την κατακόρυφο και θα έκανα κυβίστηση αν είχα τον χώρο... ήξερα τι να κάνω αν το βάρος μου πάει προς τα πίσω... Επίσης, η κατακόρυφος-κυβίστηση ήταν δεύτερη φύση μου... Εκείνος, φαινόταν να μην με ακούει... Με αντιμετώπιζε... σαν απλά να μην ξέρω τι κάνω... και σαν να θέλω να τον πείσω ότι ξέρω να κάνω κάτι... ενώ στην ουσία δεν ξέρω... Τον έβλεπα ξαπλωμένο να πονάει... και ήμουν δίπλα του... χωρίς να ξέρω τι να κάνω... Έπειτα άρχισα να σκέφτομαι... πως μεγαλώνω... πως και το δικό μου σώμα... έχει τα όριά του πια... Δεν μπορεί να κάνει όλα όσα έκανε... Όχι την κατακόρυφο ή την κατακόρυφο κυβίστηση... αλλά τα πιο πολύπλοκα... ή ακόμα κι αυτά... τα απλά... ίσως δεν μπορούσα πια να τα κάνω με την ίδια ευκολία... Το σώμα μου έχει αρχίσει να πονάει και να βασανίζεται... η μέση μου... τα γόνατά μου... Μεγαλώνω; Μεγαλώνω... Έφυγα απογοητευμένη... αφήνοντας πίσω τον σκηνοθέτη να πονάει... γνωρίζοντας πως δεν υπάρχει περίπτωση να με πάρει στην δουλειά... και πονώντας κι εγώ... για άλλους λόγους... Από την μία είχα εκνευριστεί (ή μάλλον καλύτερα ενοχληθεί) λίγο και με τον εαυτό μου που μπήκα σε διαδικασία να κάνω κατακόρυφο σε χώρο που δεν ήταν κατάλληλος και με τον σκηνοθέτη που είχε ένα ύφος σαν να έπρεπε να του αποδείξω ότι κάνω κάτι και σαν να μην με πίστευε... Από την άλλη... το θέμα μου ήταν άλλο... πιο βαθύ και πιο μεγάλο... και δεν είχε καμία σχέση με τα παραπάνω... Δεν είμαι αυτή που ήμουν. Είμαι ένας άλλος άνθρωπος. Απλά δεν ξέρω ποιος...


10/28/16

24.10.2016 Δευτέρα (02)



Δεν ξέρω...


Δεν ξέρω
πότε έφτασα να είμαι 36 χρονών
και κυρίως
Δεν ξέρω
πώς έφτασα να είμαι 36 χρονών.
Δεν νιώθω να είμαι 36 χρονών
αλλά και πάλι
δεν μπορώ να υποστηρίξω
πως είναι δίκαιο να πω
πως νιώθω πιο μικρή ή πιο μεγάλη.
Σαν παιδί κουβαλούσα την ωριμότητα του μεγάλου.
Σαν μεγάλος κουβαλούσα την αθωότητα του παιδιού.
Χωρίς ηλικία ένιωθα πάντα.
Χωρίς ηλικία νιώθω και τώρα.
Δεν νιώθω 36
γιατί ποτέ δεν ταίριαξα
σε κανέναν αριθμό.
Δεν ένιωθα 8.
Δεν ένιωθα 13.
Δεν ένιωθα 17.
Δεν ένιωθα 25.
Δεν ένιωθα 31.
Δεν νιώθω 36.

Τίποτα δεν έγινε σε σχέση με την ηλικία μου.
Οπότε είναι λογικό...
Καμία ηλικία να μην έχει σχέση με εμένα.

Ο χρόνος απέκτησε άλλο νόημα
και άλλη αξία.

Ένιωθα πάντα χωρίς ηλικία
γιατί ουσιαστικά ήμουν χωρίς ηλίκια.

Και χωρίς ηλικία είμαι και θα είμαι
για όσο υπάρχω και για όταν δεν θα υπάρχω.




24.10.2016 Δευτέρα (01)



Έχω ξεχάσει να...


Έχω ξεχάσει να γράφω.
Ή μάλλον...
Έχω ξεχάσει να εκφράζομαι.
Αυτό που θέλω να πω... κυρίως...
είναι πως...
Έχω ξεχάσει να μιλάω.
Θέλω να γράψω τόσο πολλά!
Θέλω να πω τόσο πολλά!
Και δεν μιλάω
γιατί δεν βρίσκω τις λέξεις
Και δεν γράφω
γιατί δεν βρίσκω το νόημα.
Έχουν να γίνουν τόσο πολλά
κι ο μόνος τρόπος να τα κάνω...
είναι να μην μιλάω και να μην γράφω...
και απλά...
να συνεχίζω... να προχωράω...
Όπως να ’ναι...
Όπως να ’μαι...


10/20/16

Δάκρυα χαράς



Θυμάμαι μια φορά στην ζωή μου... που έκλαιγα από χαρά... Το έχεις ζήσει άραγε ποτέ αυτό το συναίσθημα; Το να κλαις επειδή είσαι χαρούμενος; Ναι, είχα ακούσει αρκετές φορές για τα δάκρυα χαράς... αλλά νόμιζα πως ήταν έκφραση... όχι πραγματικότητα... Είναι τόσο διαφορετικό το να το αισθάνεσαι... Πολύτιμο βίωμα... Το να κλαις από χαρά... Είναι πολύ λίγες οι στιγμές της ζωής μου που ήμουν χαρούμενη, ακόμα πιο λίγες εκείνες που ήμουν ευτυχισμένη... Και είναι πολλές οι φορές που πόνεσα κι ακόμα πιο πολλές εκείνες που έκλαψα... Κάποτε στέρεψαν τα δάκρυα μου... αλλά πριν να στερέψουν... είναι αλήθεια πως, στο παρελθόν, έκλαψα πολύ... πάρα πολύ... Όμως να κλαίω από χαρά... Τι συναίσθημα! Κι ήταν και σε εκείνο το στάδιο της ζωής μου που ήμουν απόλυτα και απέραντα δυστυχισμένη... Όσοι έχουν βρεθεί στο σκοτάδι... γνωρίζουν την γεύση του... και δεν θέλουν να ξαναϋπάρξουν μέσα σε αυτό... κι ας ξέρουν πως στην ζωή δεν υπάρχουν εγγυήσεις... και πως για αυτούς... μια στραβή στιγμή θα ήταν εύκολο να τους ξανακυλήσει σε τρομαχτικούς δρόμους και αφόρητα μονοπάτια... Μου κάνει εντύπωση που μέσα στο σκοτάδι του τότε... υπήρξε μια στιγμή χαράς... Έντονης χαράς... Συνέβηκε κάτι που με έκανε... να πιστέψω σε εμένα... Μέσα σε μια μόνο στιγμή ένιωσα την αξία μου... και το πιο σημαντικό... ήμουν σίγουρη για τον δρόμο που θέλω να ακολουθήσω σε αυτήν την ζωή... Ξέρεις... Εκείνο το συναίσθημα που όλοι αναρωτιόμαστε τι κάνουμε με την ζωή μας... ή ποιο είναι το νόημα... ή με τι θέλουμε να ασχοληθούμε... ή ποιοι θέλουμε να γίνουμε... Ε, εγώ ήμουν μικρή... και είχα τις απαντήσεις μου από τότε... Ήξερα τι θέλω να κάνω... Ποια θέλω να γίνω... Ποια θέλω να είμαι... Απλά μέσα σε μια μικρή στιγμή της εφηβείας... μου επιβεβαιώθηκε... πως η επιλογή μου... ήταν σωστή... Τότε ήταν τα δάκρυα χαράς που άρχισαν να τρέχουν... Συνέβηκε κάτι... που έκανε το παιδικό όνειρο... να γίνεται εφηβική πραγματικότητα... με την προοπτική... να φτάσει να δημιουργηθεί η ιδανική ενήλικη ζωή μου... Βέβαια... τίποτα δεν έγινε όπως ήταν να γίνει... τελικά διαλύθηκε το σύμπαν σκοτώνοντας μαζί και το όποιο όνειρο... Μα εκείνα τα δάκρυα χαράς... ήταν αληθινά... και ήταν δικά μου... όπως και η στιγμή που τα γέννησε... αληθινή... και δική μου... Ξέρεις... μπορεί να μας τα έχουν πάρει όλα... αλλά το πόσο χαίρομαι που δεν μπορούν να μου «κλέψουν» τις λίγες ευτυχισμένες στιγμές μου δεν λέγεται... Γιατί και μόνο η ανάμνηση του αληθινού μπορεί κάποτε να σταθεί αρκετά δυνατή για να νικήσει το ψέμα...


10/16/16

Βιντεάκια



23/9/2016 Παρασκευή

Χθες συνειδητοποίησα πως ένα από τα πράγματα που μου δίνουν χαρά, με κάνουν να αισθάνομαι όμορφα, με γεμίζουν ικανοποίηση και αισιοδοξία... είναι το να φτιάχνω βίντεο από παλιότερες παραστάσεις μου. Δεν θα περίμενα ποτέ να το πω αυτό... καθώς είμαι από τους ανθρώπους που πιστεύουν πως η αλήθεια και η αμεσότητα μιας παράστασης δεν μπορεί, σε καμία περίπτωση, να μεταφερθεί μέσα από καμία κάμερα... Κατά συνέπεια... τα βιντεοσκοπημένα υλικά μου... πάντοτε καθυστερούσα υπερβολικά να τα δω... γιατί αλλιώς ένιωθα μια παράσταση κι αλλιώς είχε καταγραφεί και αυτή η αντίθεση με έκανε να αισθάνομαι «κάπως». Χρειάστηκε να περάσει πολύ μεγάλο διάστημα... για να μπορώ να με δω και να με ακούσω αποστασιοποιημένα... και να μην επηρεάζομαι από το πως έχει καταγραφεί ένα υλικό που στην πραγματικότητα ήταν αρκετά διαφορετικό... Χθες, όμως, αισθάνθηκα... πως σε αυτό το στάδιο της ζωής μου όπου μετριούνται στα δάχτυλα αυτά που μου δίνουν ουσιαστική χαρά... ένα από αυτά τα λίγα, τα ελάχιστα, που με κάνουν να αισθάνομαι σε επαφή με τον εαυτό μου... που ενώνουν ακόμα τα κομμάτια μου μέσα στον χωροχρόνο... είναι αυτό... Το να φτιάχνω βίντεο... Αισθάνομαι πολύ τυχερή... που μετά από αναζήτηση πολλών μοντέρ, οι οποίοι με ταλαιπώρησαν με πολλούς και διάφορους διαφορετικούς παράλογους τρόπους... επιτέλους... βρήκα έναν υπέροχο άνθρωπο... μια καλή συνεργάτιδα... Είχα στο μυαλό μου πως οι καλοί μοντέρ (ναι, έπεσα κι εγώ στην παγίδα των φύλων και ήταν λάθος μου!) είναι άντρες. Ο πρώτος μου υπέροχος συνεργάτης μοντέρ ήταν άντρας... και αν δεν είχε φύγει στο εξωτερικό το πιθανότερο θα συνεργαζόμουν μαζί του μέχρι και σήμερα. Ήταν τόσο επαγγελματίας, τόσο έξυπνος, τόσο καλός στην δουλειά του... που δεν έχω λόγια που να μπορούν να μεταφέρουν το ταλέντο του. Πήγαινα οργανωμένη (σε αυτές τις δουλειές πάω πάντα όσο πιο οργανωμένη μπορώ) και εκείνος είχε ενθουσιαστεί που ήμουν τόσο οργανωμένη... Είχε συνηθίσει να δουλεύει με ανθρώπους που δεν ξέρουν τι θέλουν και του έκανε εντύπωση το ότι ήξερα ακριβώς τι ήθελα. Καταλάβαινε αμέσως αυτό που ζητούσα... και μπορούσε να το πάει και ένα βήμα παραπέρα και παραπάνω... Συζητούσαμε... Φτιάχναμε μαζί το υλικό... όσο κι αν εκείνος υποστήριζε πως όλη η δουλειά είχε γίνει από εμένα... Ναι, ένα μεγάλο μέρος της δουλειάς γινόταν από εμένα... αλλά εγώ δεν ήμουν μοντέρ και όλο το τεχνικό κομμάτι το έκανε εκείνος... με εμένα από δίπλα... να λέω τα δικά μου... σχεδόν ταυτόχρονα με εκείνον... αφού είχαμε την ίδια αίσθηση και αισθητική... Με βοηθούσε το ότι ήξερε τι δεν πάει καλά σε αυτό που βλέπουμε... χωρίς καν να χρειαστεί να του το πω... Ήμασταν εντελώς συντονισμένοι... Ίσως και για αυτό να δυσκολεύτηκα τόσο στην συνέχεια να βρω κάποιον μοντέρ να συνεργαστούμε... Γιατί είναι αλήθεια... Στην συνέχεια, έγινε το χάος... Ειλικρινά, μακάρι να έγραφα κάπου τις ιστορίες που έζησα με τους μοντέρ... Δυστυχώς, τώρα κάποιες τις έχω ήδη ξεχάσει... και θα είχαν αξία να καταγραφούν κάποια απίστευτα γεγονότα... Τέλος πάντων... Κάπως είχα ορίσει τότε... ότι οι καλοί τεχνικοί... πώς να το πω... οι άνθρωποι που είναι καλοί στο τεχνικό κομμάτι είναι άντρες... Το ξαναλέω... Είμαι γυναίκα... και εγώ πρώτη από όλους θα έπρεπε να γνωρίζω... πως αυτό δεν ισχύει... Αλλά έπεσα στην παγίδα της κοινωνίας... Κάπως θεωρούσα πως θα έβρισκα καλύτερο συνεργάτη άντρα... Το τι πέρασα, λοιπόν, δεν μπορώ να το περιγράψω... από το να πηγαίνω στο σπίτι του ενός μοντέρ και να μου δείχνει ένα «περίεργο» βίντεο πριν ξεκινήσουμε... (Ω! Ήταν πολύ άβολη αυτή η στιγμή... Το ομολογώ... Έπρεπε να ανταπεξέλθω... στο πώς να χειριστώ το να μου δείχνουν κάτι... πώς να το πω... σχετικά πονήρο-τολμηρό...)... Μέχρι το να μου λέει ο οπερατέρ - μοντέρ μου... να πω στην κοπέλα του πως γνωριστήκαμε διαφορετικά από το πώς γνωριστήκαμε... Με τον οποίο είχα μόλις γνωριστεί, δεν έπαιζε τίποτα ερωτικό (τουλάχιστον, όχι από την μεριά μου), και η σχέση μας ήταν καθαρά επαγγελματική. Δεν καταλάβαινα, λοιπόν, γιατί έπρεπε να πω το ένα αντί το άλλο, μου φαινόταν γελοίο, και, φυσικά, ήξερα πως όλο αυτό δεν με αφορούσε και για αυτό και δεν μπήκα σε αυτήν την διαδικασία... Αυτά είναι μόνο μερικά σκηνικά... και δεν μπήκα ακόμα... σε άλλα σκηνικά... που είχαμε καθαρά τεχνικά θέματα και προβλήματα... π.χ. Δεν γνώριζαν να κάνουν κάτι... και ήθελαν να δείξουν πως το γνωρίζουν... και, ταυτόχρονα, μπορεί και να με υποτιμούσαν επειδή εγώ δεν γνώριζα κάτι... Τέλος πάντων... Είχα απογοητευτεί ως εκεί που δεν πάει άλλο... Όταν ένας αγαπημένος μου άνθρωπος, μια ηθοποιός μου, είχε μια πολύ καλή φίλη που έκανε σπουδές σε σχέση με βίντεο... Κάπως έτσι, γνώρισα την τωρινή μοντέρ μου... Η οποία πρώτα από όλα είναι καταπληκτικός άνθρωπος... και έπειτα όλα τα υπόλοιπα... Ό,τι πρόβλημα κι αν μας προκύψει ψάχνει να βρει τρόπο να το λύσει και το λύνει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο... Δεν υποστηρίζει πως τα ξέρει όλα... (πολύ σημαντικό στην εποχή μας όπου αρκετοί άνθρωποι θέλουν να δείξουν ότι τα ξέρουν όλα ακόμα κι αν δεν τα ξέρουν)... αντίθετα συνέχεια μου λέει πως κι εκείνη μαθαίνει... Δεν με αντιμετωπίζει σαν εγώ να μην ξέρω τίποτα... (παρένθεση... και ο πρώτος μου μοντέρ δεν με είχε υποτιμήσει ποτέ επειδή δεν είχα τις γνώσεις του, ίσα ίσα, μου έλεγε πως δεν χρειάζεται εγώ να τα ξέρω όλα και πως από την στιγμή που κάνω 10.000 διαφορετικά άλλα πράγματα δεν είναι απαραίτητο να γνωρίζω και μοντάζ...)... Μου εξηγεί αν την ρωτήσω κάτι... και μου τα λέει όλα απλά... Ενδιαφέρεται για το πώς εγώ θέλω να γίνει το βίντεο... και με υπομονή... με ακούει... και μπορεί να διορθώνει ξανά και ξανά κάτι... επειδή εμένα δεν μου αρέσει μία μόνο στιγμή... Έχει αίσθηση του τι λειτουργεί και τι δεν λειτουργεί... και έτσι βαδίζουμε σε μια κοινή δημιουργική γραμμή... αφού έχει αρχίσει να συμπληρώνει η μία την άλλη... Και πάλι μου λέει πως εγώ έχω κάνει όλη την δουλειά... αφού επιλέγω τα κομμάτια... ή ξέρω τι θέλω... αλλά εγώ γνωρίζω... πως χωρίς μια καλή συνεργασία... δεν θα μπορούσα να πετύχω αυτό το αποτέλεσμα... Λέει κι εκείνη τις ιδέες της... Μου λέει να μου δείξει τι σκέφτηκε... και είναι ανοιχτή στο να κρατήσω ή να αφήσω κάτι... Λέω κι εγώ τις ιδέες μου... και πάντα με ακούει... Η αλήθεια είναι πως πηγαίνω και πάλι οργανωμένη γνωρίζοντας ακριβώς τι θέλω... αλλά όσοι έχουν ασχοληθεί με το μοντάζ... γνωρίζουν... πως πολλές φορές... κάτι μπορεί να μην λειτουργεί όπως το θέλεις... κάτι μπορεί να προκύψει... οπότε είναι πολύ σημαντικό να είσαι με έναν μοντέρ που μπορείτε να δοκιμάσετε μαζί... το που ταιριάζει να γίνει τι... Ακούω πάντα και την δική της γνώμη... γιατί δύο μυαλά είναι καλύτερα από ένα... και δύο οπτικές καλύτερες από μία... Επειδή εγώ είμαι λίγο τελειομανής... είναι κάποιες φορές που απλά την ρωτάω αν εκείνης της φαίνεται κάτι να μην είναι καλά, κάτι που εμένα μου φαίνεται κάπως... και αν μου πει... πως δεν είναι κακό... είναι φορές που πάω με εκείνο που εκείνη είδε... άλλες επιλέγω να μείνω στην τελειομανία μου... Είναι και φορές που εκείνη πάει προς την τελειομανία... και μπορεί να απογοητευτεί... και τότε μπορεί να είμαι εγώ αυτή που θα πει... κάτσε να το δούμε ξανά έτσι ή αλλιώς... δεν είναι τόσο κακό... Νιώθω πολύ (μα πολύ...) τυχερή που την γνώρισα... και που με βοηθάει τόσο σε σχέση με τα βιντεάκια μου. Και, ναι, είναι γυναίκα. Είναι μοντέρ. Και είναι απίστευτα καλή στην δουλειά της. Αλλά πάλι άλλα κατέληξα να γράφω... Αυτό που ήθελα να πω είναι... πως χθες συνειδητοποίησα πως ένα από τα πράγματα που μου δίνουν χαρά αυτήν την στιγμή στην ζωή μου είναι αυτές οι συναντήσεις του μοντάζ. Δεν περίμενα ποτέ να φτάσω να το πω αυτό... καθώς οι μοντέρ συνήθως με ταλαιπωρούσαν και με τρομοκρατούσαν με τις διάφορες συμπεριφορές τους. Στο τώρα της ζωής μου... το μοντάζ... έχει γίνει πηγή έμπνευσης και δημιουργίας. Και, κυρίως, επικοινωνίας και συνεργασίας. Είναι πάντα υπέροχο... αλλά ΠΑΝΤΑ, το να έχεις καλούς συνεργάτες γύρω σου. Αν και είμαι άνθρωπος που είναι γνωστό πως επιλέγει να δημιουργεί μόνος του... (ένας από τους λόγους που, συνήθως, επιλέγω να δημιουργώ μόνη μου είναι πως δεν βρίσκω συνεργάτες που να είναι έμπιστοι)... ειλικρινά... η χαρά μου... όταν είμαι με κάποιους ανθρώπους γύρω μου οι οποίοι είναι ανοιχτοί και συνεργάσιμοι... δεν περιγράφεται... Αν κάνω ποτέ την πρώτη μου ταινία... αρχίζω να σκέφτομαι ποιοι είναι οι άνθρωποι... που θα είναι γύρω από αυτήν... Αλλά αυτό είναι ακόμα ένα μακρινό όνειρο... Για την ώρα... Για αυτά τα βίντεο... δεν θα μπορούσα να έχω καλύτερο άνθρωπο από την συγκεκριμένη μοντέρ. Είμαι χαρούμενη για αυτό. Και για άλλη μια φορά θα το γράψω... Νιώθω απέραντα τυχερή...

Και είναι όμορφα. Να έχεις στιγμές που σε γεμίζουν και που σε κάνουν να νιώθεις καλά...



9/15/16

Μου πήρες...



Μου πήρες το τετράδιο μου μέσα από την τσάντα μου και μου το ομολόγησες χρόνια αργότερα σε εκείνο το λεωφορείο μέσα στο οποίο έτυχε να συναντηθούμε...
Ήταν σημαντικό για εμένα... εκείνο το τετράδιο... το έψαξα τότε παντού... πάνω και κάτω από τα θρανία... σε αίθουσες και τάξεις... στο σχολείο και στο σπίτι... σε δωμάτια και σημεία... Ήμουν σίγουρη... Τόσο σίγουρη... πως το είχα επιστρέψει μέσα στην τσάντα μου... Και έπειτα από τόσα χρόνια, πόσα αλήθεια;, πολλά... πάρα πολλά..., να ακούω την εξομολόγησή σου... πως μου το πήρες εσύ! Εσύ... από όλους τους ανθρώπους... Μα γιατί; Ήταν μόνο για εμένα σημαντικό... Λέξεις δικές μου... Προσπάθειες να υπάρξω κάπου στριμωγμένη, έστω και γραπτά... Δεν θα με ενδιέφερε τόσο να «χάσω» ένα άλλο τετράδιο... Των μαθηματικών... Της χημείας... Της φυσικής... Τετράδια των πρακτικών ασκήσεων... Και πάλι θα στενοχωριόμουν αλλά όχι τόσο... Ή να έχανα το τετράδιο... των γαλλικών ή των αρχαίων... Μα όχι αυτό! Που είχε σκέψεις δικές μου... που ήταν μια απεγνωσμένη κατάθεση της τότε τρομοκρατημένης ψυχής μου... που προσπαθούσε μάταια να εκφραστεί και να υπάρξει ακόμα και σε αυτά τα ψυχρά και γελοία πλαίσια του σχολείου...
Σε κοίταξα και δεν το πίστευα... Δεν σε πίστεψα... Ήταν σαν να ένιωθες πως ήταν ένα κατόρθωμα το ότι είχες το δικό μου τετράδιο στα δικά σου χέρια... Σαν να ένιωθες περήφανος για αυτό... Για εμένα απλά για λίγο σταμάτησε ο χρόνος... Όλη εκείνη η αναζήτηση ενός πράγματος που αγάπησα και που έχασα... επειδή μου το πήρες εσύ! Εσύ...
Δεν μπορούσα να σκεφτώ τίποτα.
Δεν μπορούσα να πω ούτε μία λέξη.
Για λίγο ένιωσα ξανά στριμωγμένη σε ένα λυπηρό παρελθόν.
Δεν ένιωσα να σου κρατάω κακία. Καμία. Καμία κακία. Βλέπεις κι εσύ, ήσουν παιδί. Και ήθελες απλά να υπάρξεις. Απεγνωσμένα έψαχνες κάτι να κρατηθείς... και κάπως έτσι βρήκες το δικό μου τετράδιο... και θέλησες να το κάνεις σανίδα σωτηρίας...
Τι να σου κάνει κι αυτό; Ήταν απλά ένα τετράδιο... Φτιαγμένο από χαρτί... πώς να νικήσει το νερό; Πώς να σε βοηθήσει να μην πνιγείς;
Δεν ήταν αρκετά ισχυρό για να στηρίξει εμένα, πώς θα ήταν αρκετά ισχυρό για να στηρίξει εσένα;
Βρέθηκες στον κόσμο των ναρκωτικών...
Λυπάμαι για αυτό.
Δεν φαντάζεσαι πόσο με πόνεσε αυτή σου η συνέχεια...
Στο σχολείο όλοι σε θεωρούσαν από τα «χαμένα» παιδιά, αυτά που δεν θα βρουν τον δρόμο τους ποτέ... που δημιουργούν προβλήματα... που μπλέκονται και μπλέκουν και τους άλλους σε άσχημες καταστάσεις... «Χαμένη υπόθεση»... σε θεωρούσαν... Λες και γίνεται ένας αληθινός άνθρωπος που βρίσκεται μπροστά σου να είναι καταδικασμένα χαμένος... και μια ζωή πραγματική να αντιμετωπίζεται σαν θεωρητική υπόθεση...

Μα εγώ πάντα σε συμπαθούσα... Ακόμα κι αν δεν κάναμε πολύ παρέα... Ακόμα κι αν δεν μιλούσαμε σχεδόν ποτέ μαζί...

Μια φορά... μόνο... χορέψαμε... μαζί... Θυμάσαι;... Τότε στο δημοτικό... Ήσουν από τους λίγους, από τους ελάχιστους, που μου ζήτησαν να χορέψουμε μαζί... Όχι, μόνο τότε... αλλά σε όλη μου την ζωή... Βέβαια, ήσουν αγοράκι... κι εγώ κοριτσάκι... αλλά ήταν ολόκληρο γεγονός... το ότι χορέψαμε μαζί...
Ήμουν ντυμένη κόκκινη μπαλαρίνα τότε... και σε ντρεπόμουν πολύ... πάρα πολύ... Είχα θεωρήσει λάθος αυτήν την επιλογή του κουστουμιού... Ένιωθα άβολα και περίεργα... Ήταν μια στολή που αγαπούσα... αλλά την φόραγα αρκετά χρόνια... και ξαφνικά ένιωσα «μεγἀλη» για αυτήν... «Έχω μεγαλώσει»... Έτσι ένιωσα... Όταν χόρεψα μαζί σου, στον έναν από τους λίγους, τους ελάχιστους, χορούς που χόρεψα ποτέ, για λίγο, ξέχασα το άβολο κουστούμι μου, ξέχασα και τον άβολα φτιαγμένο τότε εαυτό μου, την άβολη αόρατη μάσκα μου, για λίγο έγινα εγώ, εκεί, μόνο μαζί σου...
Θυμάμαι τότε, λίγα κορίτσια ήρθαν στο πάρτυ σου... για την ακρίβεια... μπορεί και κανένα... Νομίζω ήμουν το μόνο... Το μοναδικό κορίτσι... και λίγα παιδιά... λίγοι φίλοι σου... Αυτοί ήμασταν όλοι και όλοι... Τα αγόρια κι εγώ... Ένιωθα να μην ταιριάζω στην γωνίτσα μου... καθισμένη στον καναπέ... περιμένοντας κάτι... χωρίς να ξέρω τι... μα όταν χορέψαμε... ένιωσα για λίγο ταιριαστή... μέσα στους αταίριαστους...
Πώς πήγε η μνήμη μου σε αυτά τα μονοπάτια; Δεν ξέρω... Δεν ξαναμιλήσαμε από εκείνο τον χορό... Όχι πολύ... Σε παρακολουθούσα σιωπηλά και από απόσταση να κυλάς στον δικό σου κατήφορο... λίγο λίγο... Γυμνάσιο... Λύκειο... Αλήθεια, πόσα χρόνια συμμαθητές;! Κυλούσα κι εγώ στον δικό μου κατήφορο τότε... Δεν είχε σταματημό αυτό το κουτρουβάλιασμα... κουβαλάω χτυπήματα ακόμα από τότε... Και κάπου μέσα σε όλα αυτά μου πήρες το τετράδιό μου... χωρίς ποτέ να το μάθω... ποτέ... μέχρι... μετά από χρόνια... μετά από χρόνια χρόνων... που μου εξομολογήθηκες ότι το πήρες... ανάμεσα σε αγνώστους... που βρίσκονταν δεξία και αριστερά μας... και που μας έσπρωχναν... πού και πού... όχι επίτηδες μα όχι και κατά λάθος... και που μας ποδοπατούσαν... γιατί οι άνθρωποι δεν έχουν αίσθηση του χώρου... ούτε των ορίων... Για μια ακόμα φορά... κι εγώ κι εσύ... αταίριαστοι και στριμωγμένοι... σε έναν κόσμο... που δεν ήταν φτιαγμένος για εμάς... ή ίσως εμείς δεν ήμασταν φτιαγμένοι για τον κόσμο...

Κι εγώ το μόνο που ήθελα να σε ρωτήσω... τώρα πια... είναι αν το έχεις ακόμα... κι αν ναι, αν γίνεται, να μου το επιστρέψεις...

Δεν τα κατάφερε εκείνο το τετράδιο να σώσει ούτε εμένα και από ό,τι φαίνεται ούτε εσένα...

Νομίζω είναι δίκαιο να επιστρέψει πια στα χέρια του πραγματικού του κατόχου...

(Ω! Μακάρι να το έχεις! Μα ξέρω... πως το πιθανότερο... τώρα πια... θα έχει πεταχτεί... ή σκιστεί... ή χαθεί στο βάθος του χωροχρόνου... )

Το θέλω το τετράδιο μου.
Τις χρειάζομαι τις λέξεις μου.
Πάντα τις είχα ανάγκη.

Αν το έχεις, σε παρακαλώ, φέρε μου το πίσω...

Είχες κι εσύ ανάγκη για προσοχή.
Είχες κι εσύ ανάγκη για αγάπη.

Στενοχωρέθηκα όταν σε είδα, όταν σε βρήκα, βουτηγμένο στα ναρκωτικά.
Χάρηκα όταν σε είδα, όταν σε βρήκα, στην προσπάθειά σου να αποτοξινωθείς.

Εύχομαι να κατάφερες να απομακρυνθείς από το δικό σου σκοτάδι...

Ήσουν παιδί.
Ήσουν ένα μικρό αγόρι.
Και κανείς δεν ασχολήθηκε με εσένα.
Κανείς δεν ενδιαφέρθηκε πραγματικά.
Γιατί κάνεις όσα κάνεις.
Γιατί συμπεριφέρεσαι όπως συμπεριφέρεσαι.
Τώρα που μεγάλωσα τα βλέπω τα πράγματα διαφορετικά.
Κάποιος θα έπρεπε να έχει ενδιαφερθεί.
Για εσένα.
Και...
Για εμένα.
Εγώ κατάφερα να γλιτώσω από το σκοτάδι μου... Τουλάχιστον, από εκείνο το σκοτάδι του τότε...
Ελπίζω τώρα πια κι εσύ...
Αξίζεις να έχεις μια άλλη ζωή...
Έξω από τα ναρκωτικά...
Άκουσέ με... Χρειάζονται πολλά παρά πάνω από ένα τετράδιο για να επιπλεύσουμε...
Συγνώμη αν οι λέξεις μου δεν ήταν αρκετά ισχυρές για να σε στηρίξουν...
Δεν φτιάχτηκαν για εσένα, μα για εμένα.
Δεν γράφτηκαν από εσένα, μα από εμένα.
Αλλά και πάλι... Συγνώμη... που δεν ήταν οι λέξεις μου... αρκετές...
Το τετράδιό μου δεν ήταν σανίδα σωτηρίας...
ήταν απεγνωσμένη κραυγή θυμού...
απομονωμένη έκφραση πόνου...
Αν το έχεις, σε παρακαλώ, σε εκλιπαρώ, δώσε μου το.
Φέρε το πίσω. Στην αρχή του. Σε εμένα.
Μόνο εγώ γνωρίζω τι σημαίνουν εκείνες οι λέξεις... Μόνο εγώ μπορώ να τις διαβάσω με το πραγματικό νόημά τους...
Εύχομαι τόσο να κατάφερες να βγεις ουσιαστικά από το σκοτάδι σου...
Πάντα ήθελα το καλύτερο για εσένα...
Να έχεις μια όμορφη πορεία.
Να έχεις μια ζωή αντίθετη από αυτήν που όλοι οι άλλοι πίστευαν ότι θα έχεις.
Να είσαι και να γίνεις...
αν όχι ευτυχισμένος...
λίγο πιο ήρεμος... λίγο πιο χαλαρός... λίγο πιο ευχαριστημένος...
Αλλά όχι με την βοήθεια των ουσιών...
Με την βοήθεια την ουσία της ίδιας της ζωής...
Η ουσία δεν χρειάζεται ουσίες...
Καταλαβαίνεις;
Καταλαβαίνεις...
Φέρε μου το τετράδιο, αν το έχεις ακόμα, αν το βρεις...
Και θα σου φέρω την ουσία, όταν κι αν την βρω...
Το υπόσχομαι...
Μικρέ μου Φίλε που πια μεγάλωσες...
Αν βρω την ουσία...
Την ουσιαστική ουσία...
Θα σου την φέρω...
Θα σου την προσφέρω...
Όχι γραμμένη σε τετράδιο...
Δεν θα είναι γραμμένη σε κανένα τετράδιο...
Βιωμένη σε στιγμή...
Απλωμένη σε ζωή...
Και δεν έχει καμία σχέση με τις ουσίες στις οποίες συνήθισες και οι οποίες σε έκαναν εξαρτημένο...
Οι ουσίες σε έμαθαν την εξάρτηση...
Μα η ουσία θα σε μάθει την ανεξαρτησία...
Η ουσία της ζωής σε θέλει ανεξάρτητο όχι εξαρτημένο...

Πώς να σου κρατήσω κακία που υπήρξες παιδί;
Πώς να σου κρατήσω κακία που δεν υπήρξες παιδί;
Υπήρξες παιδί χωρίς να υπήρξες... όπως κι εγώ... και γνωρίζω τι σημαίνει το βάρος αυτής της πραγματικότητας...

Φέρε μου το τετράδιο μου...
Είναι κομμάτι του εαυτού μου...
Το χρειάζομαι...
Για να βρω την ουσία...
Και να την μοιραστώ μαζί σου...

Για να ενωθώ ξανά με το παιδί μέσα μου...

Για να μπορέσω να μοιραστώ μαζί σου... έναν ακόμα χορό...

Τον χορό της ζωής.


9/8/16

Το άρθρο μου.




Το άρθρο μου.

(πριν πολλά πολλά χρόνια)


(Το παρακάτω είναι ένα άρθρο που δοκίμασα κάποτε να γράψω για ένα περιοδικό στο οποίο υπήρξε, για λίγο, η περίπτωση να έχω την δική μου στήλη. Μου ζήτησαν να το αλλάξω (δεν αναφέρομαι σε ορθογραφικοσυντακτικογραμματικές αλλαγές αλλά σε άλλου τύπου αλλαγές.). Το άλλαξα. Μετά μου ζήτησαν να το ξαναάλλαξω. Το ξαναάλλαξα. Μετά μου ζήτησαν να το ξανααλλάξω. Και κάτι δεν μου άρεσε στην όλη διαδικασία... από την στιγμή που δεν θα μοιραζόμουν αυτό που ήθελα ακριβώς να μοιραστώ. Ήταν ο τρόπος, ήταν η συμπεριφορά, ήταν πολλά... Ανάμεσα στα διάφορα, μου είπαν πως όλοι, στην αρχή, δέχονται να αλλάξουν τα κείμενά τους. Προφανώς, για μια ακόμα φορά, δεν άνηκα σε αυτούς τους «όλους». Έτσι έχασα την «ευκαιρία» (που για εμένα ήταν μέρος ενός μεγάλου συνολικού ονείρου) του να γράφω σε ένα σημαντικό (για εμένα) περιοδικό και του να έχω ένα δικό μου κομμάτι μέσα σε αυτό. Αξίζει να σημειωθεί πως δεν θα πληρωνόμουν για αυτό και δεν με ενδιέφερε, τότε, που δεν θα πληρωνόμουν. Είχα ενθουσιαστεί με την ιδέα... του να έχω το δικό μου γραπτό θεατρικό χώρο... μέσα από τον οποίο είχα στόχο να γίνουν γνωστά τα ουσιαστικά και τα πραγματικά προβλήματα του θέατρου. Οι αρχικοί στίχοι ήταν από την τότε παράσταση μου «Το Μπαρ Των Ευχών». Επειδή η στήλη μου θα είχε θέμα τους ίδιους τους καλλιτέχνες... θεώρησα αυτούς τους στίχους ταιριαστούς... και ήθελα να ξεκινάει με αυτούς το τότε άρθρο μου... Το άρθρο που μοιράζομαι εδώ... είναι το αρχικό μου άρθρο... χωρίς τις αλλαγές...)

-


Οι βρυκόλακες της νύχτας ξενυχτούν
είναι καταδικασμένοι να πενθούν
που γεννήθηκαν σε λάθος εποχή
στην ανθρώπινη αδικία έχουν αντοχή
μόνο όταν αφήνονται στη δημιουργία
με δειλό οδηγό τη δική τους φαντασία
γράφουν, τραγουδούν, συνθέτουν
τη ζωή τους καταθέτουν...


Aν είσαι από αυτούς που ξενύχτησαν κάποτε γιατί...

• Ονειρεύτηκες για πρώτη φορά το «Είμαι ηθοποιός». Ονειρεύτηκες τη μαγεία, τη σκηνή, την αυλαία, τα φώτα, τα σκηνικά, τα κουστούμια, τους θεατές, όλα, με κάθε λεπτομέρεια και χάθηκες τόσο πολύ μέσα στα χρώματα που ήταν αδύνατο να αποκοιμηθείς.
• ξαφνικά το ίδιο όνειρο έγινε πιο καθαρό από ποτέ, έγινε λέξεις, έγινε φράση, έγινε μια συγκεκριμένη ευχή «Θέλω να γίνω ηθοποιός». Δεν ήξερες ποια θα είναι η συνέχεια από εκεί και πέρα με αποτέλεσμα να μείνεις ξάγρυπνος όλη την νύχτα.
• αποφάσισες να κάνεις το όνειρο πραγματικότητα και τη θεωρία πράξη. Αποφάσισες να γίνεις ηθοποιός και δεν ήξερες πώς να το ανακοινώσεις στους δικούς σου.
• πολύ απλά παρασύρθηκες να διαβάζεις Καβάφη (ή Καρυωτάκη ή Δημουλά ή ό,τι άλλο προτιμάς) μέχρι το πρωί.
• περίμενες με αγωνία τα αποτελέσματα των εξετάσεων του Υπουργείου Πολιτισμού που θα έβγαιναν την επόμενη μέρα.
• δούλευες σε μια καφετέρια για να πληρώνεις τα δίδακτρα της δραματικής σχολής.
• προετοίμαζες ένα ρόλο – ένα μονόλογο – μια σκηνή για μια παρουσίαση σε κάποιο μάθημα στη σχολή σου.
• είχες άγχος για μια αυριανή οντισιόν.
• έκλαιγες (με τις ώρες) από χαρά γιατί μετά από 20 οντισιόν επιτέλους σε πήραν σε μία.
• έκλαιγες (με τις ώρες) από απογοήτευση γιατί τελικά η οντισιόν που σε επέλεξαν ήταν για κάτι που δεν σε εξέφραζε. Για την ακρίβεια, στις πρόβες δεν υπήρχε σεβασμός ούτε προς εσένα ούτε προς το όνειρό σου. Έβλεπες να διαλύεται κομμάτι-κομμάτι εκείνη η αρχική εικόνα με το θίασο, τα φώτα, την αυλαία και τους θεατές.
• είχες υπερένταση πριν από μια πρεμιέρα.
• είχες υπερένταση μετά από μια πρεμιέρα.
• σε παρενόχλησαν σεξουαλικά κατά την διάρκεια μιας πρόβας (ή ακόμα χειρότερα μιας παράστασης) και δεν ήξερες πώς να το χειριστείς. Ένιωσες ανθρώπινο εξευτελισμό και δεν μπόρεσες να σε υπερασπιστείς. Ξενύχτησες γιατί ένιωσες ήττα, πρόδωσες τις αρχές σου και τις αξίες σου.
• Σου ζήτησαν να κόψεις τα μαλλιά σου ή να κάνεις δίαιτα για ένα ρόλο και πέρασες όλο το βράδυ ανάμεσα στο ΝΑΙ και στο ΟΧΙ.
• Σου ζήτησαν να κάνεις γυμνό για μια ταινία ή μια παράσταση και πέρασες όλο το βράδυ ανάμεσα στο ΟΧΙ και στο ΝΑΙ.
• Σου ζήτησαν να μην πληρωθείς καθόλου (φυσικά ούτε λόγος για ένσημα) και απάντησες αμέσως ΝΑΙ (είχες ήδη πει στις δύο προηγούμενες περιπτώσεις ΟΧΙ και σου φάνηκε ακραίο να πεις τρίτο ΟΧΙ στη σειρά). Ξενύχτησες γιατί αναρωτιόσουν ποιος θα πληρώσει τους λογαριασμούς (πάλι θα ζητήσεις χρήματα από τους γονείς σου;) και πόσο θα σου κοστίσει αυτό το ΝΑΙ.
• αναγκάστηκες να κάνεις δύο δουλειές ταυτόχρονα - παράλληλα είτε σχετικές και οι δύο με το αντικείμενο σου (τηλεόραση και κινηματογράφο, θέατρο και τηλεόραση, κινηματογράφο και θέατρο και όλοι οι πιθανοί συνδυασμοί) είτε η μια από τις δύο εντελώς άσχετη με το αντικείμενο σου ( π.χ. τηλεφωνήτρια το πρωί και θέατρο το βράδυ, θέατρο το πρωί και σερβιτόρος το βράδυ κ.ά.). Τη μοναδική μέρα που είχες ρεπό δεν κοιμήθηκες γιατί δεν μπορούσες να κοιμηθείς. Σε περίπτωση που δεν το θυμάσαι, αυτό το συναίσθημα λέγεται υπερκόπωση.
• Είχες κατάθλιψη και τον τελευταίο μήνα δεν θυμόσουν ούτε τη λέξη ύπνος. Ο λόγος; Από εκεί που την προηγούμενη χρονιά είχες παραστάσεις – πρόβες – γυρίσματα, όλα μαζί, ξαφνικά βρέθηκες χωρίς καμία δουλειά, χωρίς τίποτα. Ένιωσες πως δεν αξίζεις. Λες και την αξία στην δίνει μόνο η ασφάλεια. Αλήθεια σου μίλησε κανείς ποτέ για σταθερότητα στο συγκεκριμένο επάγγελμα;
• αναρωτιόσουν όλο το βράδυ «Γιατί συνεχίζω ακόμα;» και δεν μπορούσες να βρεις απάντηση.
• Σκέφτηκες να παρατήσεις το θέατρο (για 100η φορά;). Τελικά, όπως φαίνεται, δεν το παράτησες.
Και όμως είσαι ακόμα εδώ...


Και η λίστα μου θα μπορούσε να συνεχίζεται αιώνια...

Αν είσαι από αυτούς που είναι ακόμα εδώ...
Αν ανήκεις σε κάποια από τις παραπάνω περιπτώσεις (ή σε όλες μαζί) ή αν είσαι από αυτούς που ξενύχτησαν για κάποιον άλλο παρόμοιο λόγο που δεν γράφτηκε εδώ (ακόμα), τότε ίσως – μπορεί και – να σε αφορούν τα όσα θα γράφω.

Αν πάλι δεν ξενύχτησες ποτέ τότε μάλλον είσαι πολύ τυχερός και γιατί σημαίνει ότι έχεις μια ισορροπημένη σχέση με το θέατρο και με τον εαυτό σου αλλά και γιατί – κυρίως – τα βράδια ξεκουράζεσαι και κοιμάσαι (αντί να αναλώνεσαι σε μια σειρά συναισθημάτων, σκέψεων και ατελείωτων γιατί)!!!!

Είμαι η Μαριλού.
Βρίσκομαι εδώ για να γράψω για το θέατρο. Το θέατρο από την αρχή μέχρι το τέλος. Και επειδή το τέλος δεν το έχω ζήσει ακόμα θα εστιάσω στην αρχή και στην διαδρομή (από το «Θέλω να γίνω ηθοποιός», στο «Σπουδάζω ηθοποιός», στο «Δουλεύω ως ηθοποιός» μέχρι και το «Είμαι ηθοποιός»).
Θα σας μιλήσω απλά και αληθινά, έτσι όπως τα βίωσα τα τελευταία 10 χρόνια της ζωής μου και έτσι όπως συνεχίζω να τα ζω.
Είμαι εδώ για να σας μιλήσω για τα δικά μου ξενύχτια και ξέρω πως τα ξενύχτια μου δεν είναι ακριβώς ίδια με τα δικά σας. Γιατί ο δρόμος του καθενός είναι προσωπικός και πολύ μοναχικός. Και είμαι σίγουρη πως δεν χρειάζεστε εμένα για να σας το πω. Το βιώσατε. Κάποιοι από εσάς το βιώνουν ακόμα. Κάποιοι θα το βιώσουν στο μέλλον.
Θα προσπαθήσω να μεταφέρω (μέσα και από παραδείγματα από αληθινές, προσωπικές ιστορίες, δικές μου ή γνωστών μου) μια – όσο το δυνατόν – πιο καθαρή εικόνα για τα όσα συμβαίνουν σε σχέση με το θέατρο στην Ελλάδα και ίσως να χρειαστώ και τη βοήθειά σας (θα σας εξηγήσω στο επόμενο άρθρο πώς μπορεί να γίνει αυτό).
Δεν θα μιλήσω με συγκεκριμένα ονόματα.
Στόχος μου δεν είναι να εκθέσω. Στόχος μου είναι να σχολιάσω.
Δεν είμαι τέλεια και το μόνο που μπορώ να υποσχεθώ με σιγουριά είναι ότι τα άρθρα μου ΔΕΝ θα είναι τέλεια.
Στόχος μου δεν είναι κάτι τέλειο. Στόχος μου είναι κάτι αληθινό.

Και να ποια είναι η αλήθεια μου:

Το θέατρο είναι τρόπος ζωής. Είναι πώς τρως, πώς κοιμάσαι, πώς περπατάς, πώς αναπνέεις, πώς σκέφτεσαι, πώς αντιμετωπίζεις τους άλλους γύρω σου... είναι τι πιστεύεις, τι θέλεις, τι κάνεις, τι είσαι...

Από την στιγμή που αποφάσισες – εσύ που διαβάζεις αυτό το άρθρο – να γίνεις ή να είσαι ηθοποιός – το θέατρο (το δικό σου θέατρο) είσαι ΕΣΥ και κανένας άλλος.
Μη φοβάσαι. Δεν πρόκειται να σε ρωτήσω «Γιατί θέλεις να γίνεις ηθοποιός;» ή «Γιατί έγινες ηθοποιός;».
Ξέρω ήδη την απάντηση. Δεν υπάρχει θέμα επιλογής. Δεν μπορείς να γίνεις κάτι άλλο. Το να είσαι ηθοποιός ή το να θέλεις να γίνεις ηθοποιός είναι μια βαθύτερη ανάγκη από την οποία δεν μπορείς να ξεφύγεις. Γιατί αν μπορούσες θα το είχες ήδη κάνει.
Πραγματικά, κανένας δεν μπορεί να φανταστεί πόσο δύσκολος είναι ο καλλιτεχνικός χώρος. Κανένας, εκτός από εμένα και από εσένα. Κανένας, εκτός από εμάς. Από τη στιγμή που ξεκινάς για να σπουδάσεις μέχρι και τη στιγμή που γίνεσαι επαγγελματίας ηθοποιός ζεις ένα διαρκή αγώνα για να προστατεύσεις τον εαυτό σου (την καθαρότητα, την αμεσότητα, την ειλικρίνεια, τον αυθορμητισμό και τα συναισθήματά σου) και να προστατεύσεις και την έννοια της τέχνης έτσι όπως την έχεις μέσα σου.

Ναι, το θέατρο είναι ένας προσωπικός και πολύ μοναχικός δρόμος με πολλά εμπόδια που πρέπει να προσπεράσεις αλλά και με πολλές συγκινήσεις και συναισθήματα.

Κατά την γνώμη μου ΑΞΙΖΕΙ να το προσπαθήσεις.


Είμαι εδώ για να σου πω κάτι.
Είτε το πιστεύεις είτε όχι, το όνειρο σου βρίσκεται ΚΑΙ στα δικά σου χέρια. Ίσως να βρίσκεται ΜΟΝΟ στα δικά σου χέρια. Ναι, ξέρω θα με θεωρήσεις ρομαντική. Αλλά ο ρομαντισμός μου γεννήθηκε μέσα από τον απόλυτο ρεαλισμό. Πατάω γερά στη γη και ξέρω καλά τα προβλήματα που αντιμετωπίζεις κάθε μέρα. Και όμως είμαι εδώ για να σου πω (αν και ξέρω πως η γνώμη μου μπορεί να έχει πολύ λίγη σημασία για εσένα) πως μπορείς (και οφείλεις) να προστατεύσεις το όνειρο σου γιατί πολύ απλά κανείς άλλος δεν θα το κάνει για εσένα.

Το όνειρό σου είναι η ταυτότητα σου.

Το θέατρο είναι ένας διαρκής δρόμος προς την αυτογνωσία και μια διαρκής πάλη να γίνεις καλύτερος άνθρωπος. Μαθαίνεις τον εαυτό σου και στη συνέχεια τον εκθέτεις μπροστά σε άλλους με στόχο να τους κάνεις να ζήσουν ό,τι ζεις, να νιώσουν ό,τι νιώθεις, να είναι αυτό που είσαι. Και όταν βγουν από την αίθουσα να κουβαλάνε έναν προβληματισμό που αν τον επεξεργαστούν θα γίνουν καλύτεροι.

Το θέατρο δεν είναι στρωμένο με ροδοπέταλα.
Μεγαλώνοντας και γνωρίζοντάς το, η αγάπη μου δεν έφυγε. Άλλαξε, μεταμορφώθηκε.
Οι δυσκολίες με έκαναν πιο δυνατή.
Το όνειρό έγινε πιο καθαρό.
Ναι· το θέατρο δεν είναι σε καμία περίπτωση στρωμένο με ροδοπέταλα, αλλά υπάρχουν πεταλουδοστιγμές που έρχονται και φεύγουν κι αυτές σου δίνουν την ελπίδα και μένεις και συνεχίζεις και προσπαθείς...

Είμαι εδώ για να σου πω:

Σε θαυμάζω – εσένα που με διαβάζεις τώρα – γιατί συνεχίζεις και προσπαθείς.

Σε καταλαβαίνω – πέρα για πέρα – γιατί κι εγώ συνεχίζω και προσπαθώ.

Μα πάνω από όλα

Σε ευχαριστώ γιατί μου δίνει δύναμη να ξέρω πως υπάρχεις κι εσύ.

Είμαι εδώ για να σου πω ότι ΑΞΙΖΕΙΣ και εσύ και τα όνειρά σου και είμαι εδώ για να φτιάξουμε μαζί τη δική μας ΦΩΝΗ.

Να μιλήσουμε για όσα μας συμβαίνουν.

Τα υπόλοιπα την επόμενη φορά...

Μέχρι τότε καλή δύναμη σε όλους για όσα κάνετε

Μαριλού



8/29/16

«Χωρίς»



Ένιωθα πάντα ένας άνθρωπος χωρίς ιστορία. Σαν να κατέβηκα από το πουθενά στο τίποτα και απλά να υπήρξα. Χωρίς αφετηρία. Χωρίς ξεκίνημα. Χωρίς αρχή. Και χωρίς καμία αίσθηση του τέλους. Χωρίς καμία σύνδεση με το όποιο παρελθόν και χωρίς καμία σύνδεση με το όποιο μέλλον. Σαν ένα πλάσμα χωρίς όνομα και χωρίς ταυτότητα. Χωρίς οικογένεια. Χωρίς θρησκεία. Χωρίς αίσθηση για το τι είναι πολιτική. Χωρίς τόπο που γεννήθηκα. Χωρίς τόπο που μεγάλωσα. Χωρίς τόπο μέσα στον οποίο κάποτε θα πεθάνω. Χωρίς χώρο και χωρίς χρόνο. Χωρίς ανθρώπους. Χωρίς τους άλλους. Χωρίς εμένα. Χωρίς τον εαυτό μου. Ίσως για αυτό να ενώνομαι με όλο τον κόσμο... Ίσως για αυτό με τέτοια ευκολία η υπαρξή μου υπάρχει παντού, ταυτόχρονα. Χωρίς σύνορα. Το σώμα μου θα μπορούσε να είναι άλλων ανθρώπων κι ας είναι το δικό μου. Το χρώμα μου θα μπορούσε να είναι άλλων ανθρώπων κι ας είναι το δικό μου. Είναι τυχαίο γεγονός. Το ότι βρέθηκα εδώ και όχι εκεί. Θα μπορούσα το ίδιο καλά να είμαι αλλού. Δεν έτυχε. Δεν συνέβηκε. Το πρόσωπό μου θα μπορούσε να είναι άλλο κι ας είναι αυτό. Το χαμόγελό μου το ίδιο εύκολα θα μπορούσε να είναι δάκρυ. Και η όποια κίνησή μου θα μπορούσε το ίδιο εύκολα να είναι η όποια ακινησία. Ίσως για αυτό όταν πήραν το χέρι μου και δοκίμασαν να αφήσουν το δακτυλικό μου αποτύπωμα... συνέβηκε κάτι περίεργο που δεν θα ξεχάσω ποτέ, ούτε κι εκείνοι θα ξεχάσουν... Λένε πως κάθε άνθρωπος στον κόσμο έχει το δικό του μοναδικό δακτυλικό αποτύπωμα... Μα ο δικός μου αντίχειρας... όχι... το σημάδι εκείνο που αφέθηκε δεν ήταν το δικό μου... Και ήρθαν ειδικοί να το κοιτάξουν... να δουν τι θα δουν και τι θα βρουν... Κι εγώ καθόμουν και τους κοιτούσα... Δεν ήξερα τι να πω και τι να κάνω... Αυτό ήταν σίγουρα το δικό μου χέρι... απλά αυτό που άφηνα πίσω μου... δεν ήταν σημάδι με το οποίο θα με ξεχώριζαν... Δεν ξέρω τι συνέβηκε... Έμοιαζε με το αποτύπωμα όχι ενός ανθρώπου... όχι δύο ανθρώπων... όχι πολλών ανθρώπων... αλλά όλων των ανθρώπων... Άλλαζε το σχήμα του συνέχεια... Μπορούσε να γίνει κι αυτός ο άνθρωπος κι ο άλλος... Τότε με κοίταξαν σαν να είμαι επικίνδυνη... Μα εγώ δεν ένιωθα επικίνδυνη... Εγώ ένιωθα απλά εγώ... Μου ζήτησαν να σταθεροποιήσω το σημάδι μου... για να μπορέσουν κάπου, κάπως, να με κατηγοροποιήσουν... Μα αυτό δεν ήταν στο χέρι μου... Δηλαδή το αποτύπωμα ήταν στο χέρι μου αλλά δεν μπορούσα να κάνω κάτι για να το κάνω να σταθεροποιηθεί... Εγώ το άφηνα απλά να αλλάζει... Ένιωθα πάντα άνθρωπος χωρίς ξεχωριστά δακτυλικά αποτυπώματα... Χωρίς σπίτι. Χωρίς κοινωνία. Χωρίς εκπαίδευση. Χωρίς παιδεία. Χωρίς δρόμο. Χωρίς πορεία. Χωρίς όνειρα. Χωρίς υγεία. Πώς να είναι υγιής αυτός που είναι μαζί με τις αρρώστιες; Πώς να είναι δυνατός αυτός που βρίσκεται μαζί με τις αδυναμίες; Πώς να βρει την ειρήνη αυτός που βρίσκεται διαρκώς σε πόλεμο; Πώς μπορεί να επιβιώσει αυτός που ζει μέσα σε ατελείωτες μάχες; Όταν δεν υπάρχει καμία παύση ξεκούρασης, καμία ανάσα απόλυτης ησυχίας; Πώς να σωπάσει αυτός που γεννιέται μέσα στις κραυγές; Πώς να γαληνέψει αυτός που μεγαλώνει μέσα στις διαταραχές; Πώς να καταφέρει να κάνει κανείς καλύτερο έναν ολόκληρο κόσμο ή έστω ένα μέρος του, όταν είναι κι αυτός κομμάτι της παράνοιας, κομμάτι του παραλόγου; Ένιωθα πάντα χωρίς ρόλο σε μια παράσταση που δεν έχει καν ξεκινήσει, σε μια ταινία που δεν έχει καν γυριστεί... Όχι γιατί δεν υπήρχε κανένας ρόλος για εμένα... μα γιατί ήμουν όλοι οι ρόλοι μαζί... Όχι γιατί δεν υπήρχε σενάριο αλλά γιατί δεν χρειαζόταν σενάριο... Ποιες λέξεις μπορούν να περιγράψουν την ζωή; Ποιες φράσεις μπορούν να εξηγήσουν την αλήθεια; Και το μυαλό μας πώς να το μεταφέρουμε έξω από το μέσα μας; Πώς να υπάρξουμε έξω από εμάς; Ένιωθα πάντα χωρίς ουσία, χωρίς νόημα. Και όταν οι άλλοι μου έλεγαν να κοιτάξω μόνο τον εαυτό μου, εγώ κοίταζα τους άλλους. Έτσι κι αλλιώς, ένιωθα πως είμαστε όμοιοι. Κοιτάζοντας τους άλλους, καταλάβαινα πόσο πιο ενωμένοι είμαστε από όσο νομίζουμε, πόσο πιο όμοιοι από όσο νιώθουμε. Κι όταν μου έλεγαν πως έτσι κάνουν οι άνθρωποι κοιτάζουν το συμφέρον τους και πως πρέπει να κάνω κι εγώ το ίδιο... Εγώ δεν το έκανα γιατί δεν μπορούσα να αντιληφθώ τι σημαίνει η λέξη «συμφέρον». Ένιωθα πάντα χωρίς... συμφέρον. Κι όταν μου έλεγαν πως θα χαθώ μέσα στο ενδιαφέρον μου για τους ανθρώπους... και όταν μου έλεγαν πως θα σβήσω μέσα στο ενδιαφέρον μου για τον κόσμο... εγώ αναρωτιόμουν... γιατί άραγε νομίζουν πως αυτό είναι επιλογή... Κι αν αισθανόμουν όλα τα συναισθήματα κι αν βίωνα όλες τις σκέψεις... ήταν... γιατί ήμουν πάντα... ένας άνθρωπος... χωρίς έλλειψη φαντασίας... χωρίς έλλειψη ανθρωπιάς... Και δεν μπορούσα να το σταματήσω... αυτό το να κοιτάζω λίγο πιο πέρα... αυτό το να αισθάνομαι λίγο πιο σε βάθος... Ένιωθα πάντα «χωρίς». Για αυτό αναζητούσα τα «με». Προσπαθούσα να ζω «με». Με αγάπη. Με εμπιστοσύνη. Με κάτι οτιδήποτε που να δίνει, έστω και δειλό, νόημα, έστω και αχνή, ουσία ανάμεσα σε όλα αυτά τα «χωρίς».

Κι αν έζησα χωρίς ασφάλεια ήταν γιατί αποφάσισα να ζήσω με γενναιότητα.

Και, ίσως, δεν υπάρχει πιο γενναίο πράγμα από το να ζει κανείς με ζωή την - χωρίς ζωή - ζωή μας.


8/16/16

Κι αν...



Πόσο φοβάμαι μην έχει μείνει μόνο ο απόηχος του εαυτού μου.
Η σκιά του σώματός μου.
Η ηχώ της φωνής μου.
Πόσο αγχώνομαι μην είμαι πια, πιο λίγη από όσο ήμουν.
Κι αν δεν μπορώ να σταθώ όπως στεκόμουν;
Κι αν δεν μπορώ να μιλήσω όπως συνήθιζα κάποτε να μιλάω;
Κι αν δεν μπορώ να τους κοιτάξω;
Κι αν δεν μπορώ να τους απευθυνθώ;
Κι αν δεν μπορώ να είμαι πια εγώ γιατί δεν υπάρχει πια αυτό που είμαι;
Κι αν χάθηκαν στην πορεία όλα όσα είχαν νόημα;
Κι αν έγινα κι εγώ όπως όλοι οι άλλοι;
Κι αν τα όνειρα πια δεν είναι αρκετά ισχυρά για να με προστατεύσουν;
Κι αν οι στόχοι πια δεν είναι αρκετά δυνατοί για να με υποστηρίξουν;
Κι αν όσα θέλω έγιναν καπνός;
Κι αν όσα ονειρεύτηκα έγιναν σκόνη;
Κι αν η μουσική μου έχει φάλτσες νότες, ο χορός μου έχει λάθος βήματα, το τραγούδι μου είναι βραχνό και το παίξιμό μου είναι θολό;
Κι αν δεν μπορώ να κουνήσω τα χέρια μου από αδυναμία;
Κι αν δεν μπορώ να ξυπνήσω τα συναισθήματά μου από ακινησία;
Κι αν δεν αισθάνομαι τίποτα πια;
Κι αν δεν μπορώ να αρθρώσω πια κανένα «Σ’ αγαπώ»;
Κι αν καμία σκηνή δεν με αντέχει;
Κι αν εγώ δεν αντέχω καμία σκηνή;
Κι αν αυτός ήταν μόνο ο έρωτας; Ό,τι έζησα μέχρι σήμερα...
Κι αν αυτή ήταν μόνο η αγάπη; Ό,τι βίωσα ως εδώ...
Μα πόσο θλιβερό!
Να μην υπάρχει τίποτα, τίποτα πια!
Κι αν η αυλαία μου πριν να πέσει, έχει ήδη πέσει;
Κι αν το έργο μου πριν να τελειώσει, έχει ήδη τελειώσει;
Κι αν το αληθινό φιλί έγινε ψεύτικο;
Κι αν το αιώνιο άγγιγμα έγινε θνητό;
Κι αν όσα νόμιζα πως είναι αθάνατα... σκοτώθηκαν νωρίς;
Κι αν εγώ που νόμιζα πως δεν είμαι αθάνατη... δεν υπήρξα καν θνητή;
Κι αν ό,τι ήταν εξακολουθητικό έγινε στιγμιαίο;
Κι αν ό,τι ήταν να είναι στιγμιαίο έγινε τελικά εξακολουθητικό;
Κι αν ό,τι ήταν να μείνει, έφυγε και ό,τι ήταν να φύγει, έμεινε;
Κι αν κάτι στράβωσε το ίσιο ενώ κάτι ποτέ δεν ίσιωσε το στραβό;
Κι αν μπήκαν σημεία στίξης... εκεί που έπρεπε να υπάρχει μόνο το κενό;
Κι αν μπήκε το κενό... εκεί που έπρεπε να υπάρχουν σημεία στίξης;
Κι αν μπήκε το κενό... παντού... αλύπητα... χωρίς να αφήσει τίποτα άλλο να υπάρξει γύρω του;
Κι αν εγώ είμαι πια κενή;
Κι αν εγώ είμαι πια άδεια;
Κι αν αυτό ήταν; Μόνο αυτό... χωρίς να έχει άλλο;
Τότε... πες μου... πώς να κοιτάξω τον παρελθοντικό εαυτό μου στα μάτια...
πὠς να του πω... με κάθε ειλικρίνεια...
πως μία είναι η αλήθεια...
Απέτυχα...
Προσπάθησα...
Μα απέτυχα.
Και δεν υπάρχει τίποτα άλλο πέρα από αυτό.
Μια ατελείωτη δική μου αποτυχία σε έναν ατελείωτο παράλογο κόσμο...
Και πώς εγώ να μην δακρύσω όταν αυτό θα το παραδεχτώ; Σκύβοντας το κεφάλι... όχι στους άλλους... μα σε εμένα...
Με μόνο στοιχείο και μόνο σημείο που κάπως με παρηγορεί...
Μία ευχή... ο παρελθοντικός εαυτός μου... να μου χαμογελάσει... και να με συγχωρέσει για αυτήν μου την αποτυχία...


8/12/16

Φθινοπωρινός Αέρας



Ο Σεπτέμβριος πάντα με γεμίζει αισιοδοξία. Είναι σαν ο φθινοπωρινός αέρας να φέρνει καινούρια όνειρα και φρέσκες ιδέες ή να αναζωογονεί παλιότερες σκέψεις και να τις εξελίσσει σε μια μορφή ανώτερη... Η βροχή... είναι πηγή έμπνευσης και δημιουργίας για πολλούς καλλιτέχνες... Οι σταγόνες... Οι ψιχάλες... Οι ομπρέλες... ακόμα και οι καταιγίδες... Ο ήχος της ή η μυρωδιά της... ακόμα και η γεύση της... Αλλά... για τον αέρα; Γιατί κανείς δεν μιλάει; Για εμένα κι αυτός είναι εξίσσου σημαντικός και καλλιτεχνικός... Ίσως να είναι λίγο παρεξηγημένος... Και για τον ήλιο... θα μιλήσουν πολλοί... για το φως του ή τις αχτίνες του ή το χρώμα του... για την ατμόσφαιρα που δημιουργεί όταν δύει ή ανατέλλει... Και για την θάλασσα... θα μιλήσουν αρκετοί... για τα κύματα... για την άμμο... για τα κοχύλια... για την αίσθηση της γαλήνης ή της απεραντοσύνης... Για τον αέρα... είναι πιο σπάνιο... να μιλήσει κανείς... ή να ακούσει κανείς... Τι κρίμα και τι άδικο...!... Αφού κι αυτός καθαρίζει τις σκέψεις και ξεκαθαρίζει τα συναισθήματα... και τις αισθήσεις... τις κάνει πιο έντονες και πιο αληθινές... Αυτὀς ο αέρας... που έρχεται... σε χτυπάει... σε διαπερνάει... και φεύγει... Σε δροσίζει... Σε γεμίζει... Πάντα τον νοσταλγώ και τον επιθυμώ... Πάντα με κάνει να αισθάνομαι όμορφα μελαγχολικά... Νιώθω γερή και δυνατή μέσα σε αυτόν... Και η ζωή μου ξαφνικά αποκτάει όλες τις προοπτικές της... Εξόδους... Διεξόδους...

Τώρα γιατί είμαι τρομοκρατημένη, αυτήν την μοναδική φορά, σε σχέση με το πώς γλιστράει ο καλοκαιρινός χρόνος... δεν το καταλαβαίνω... Συνήθως, βιάζομαι να κυλήσει το καλοκαίρι και να έρθει το φθινόπωρο... τώρα φοβάμαι... Ίσως να είναι ότι φεύγουν οι μέρες χωρίς να τις καταλάβω...

Με αγχώνει το τώρα,
μα, κυρίως, επειδή με αγχώνει το μετά.

Επιλογές. Αποφάσεις.

Δυνάμεις που εξαντλούνται.
Υπομονή που δεν λέει να ξαναγεννηθεί.

Κι αν νιώθω χαμένη
δεν είναι επειδή δεν θέλω να βρεθώ
αλλά επειδή όσα κάποτε έμοιαζαν να βρέθηκαν
επέλεξαν κι αυτά τα λίγα να χαθούν.

Δεν είμαι εγώ πια.
Είμαι και δεν είμαι.
Και αυτά που ήταν κάτι,
τώρα πια δεν είναι τίποτα.

Θα ήθελα να παγώσει ο χρόνος,
για λίγο,
εδώ μέσα στο καλοκαίρι.

Μα τίποτα δεν μπορεί να παγώσει μέσα στην ζέστη του καλοκαιριού.

Ακόμα κι ο χρόνος λιώνει...

Σαν τα γνωστά ρολόγια...
Στους πίνακες γνωστού ζωγράφου...
που στον καθέναν μας γεννάν
άγνωστες σκέψεις και άγνωστα συναισθήματα...

Τι μου συμβαίνει;
Θα με ρωτήσεις.
(Αν με ρωτήσεις...)
Τα ίδια, τα γνωστά.
Θα σου απαντήσω.
(Αν σου απαντήσω...)

Άγνωστα στους άλλους.
Γνωστά σε εμένα.

Δεν ξέρω πώς να συνεχίσω.
Και προς τα πού.
Μπερδεύτηκα στα «πώς» και στα «γιατί».

Χρειάζεται προσοχή στα επόμενα βήματα.
Λίγη προσοχή.
Ίσως και όχι.
Ίσως χρειάζεται απροσεξία.
Πολλή απροσεξία.

Στην «προσοχή» ακόμα και το σώμα νιώθει ακίνητο και εγκλωβισμένο.

Και όταν σκεφτεί κανείς
πως έχει μόνο μία ζωή...
Καμία προσοχή δεν χρειάζεται...
Ίσα ίσα... Μόνο ζωή χρειάζεται η ζωή...
Μόνο ζωή χρειάζεσαι κι εσύ...

Τι να σου γράψω άλλο
πέρα από αυτά που ήδη γράφω;

Μόνο το «χαμόγελο» μου έρχεται στο μυαλό.
«Να χαμογελάς» αυτό ακόμα θέλω να σου γράψω.
Ίσως γιατί γνωρίζω πόση ανάγκη
έχεις εσύ ο ίδιος το χαμόγελό σου.
Και ο κόσμος το έχει ανάγκη (και ο κόσμος σε έχει ανάγκη)
μα πάνω από όλα και πάνω από όλους το έχεις εσύ (σε έχεις ανάγκη εσύ).

Γίνομαι μέσα στο καλοκαίρι, λοιπόν, φθινοπωρινός και φθινοπρωινός αέρας
κι έρχομαι κοντά σου
για να σου θυμίσω,
όποιον ήλιο κι αν κοιτάς και
σε όποια θάλασσα κι αν βρίσκεσαι,
να χαμογελάς...

Κανένα κύμα
εύχομαι να μην σου στερεί
την δύναμή σου.

Καμία τρικυμία
να μην βαραίνει
το κορμί σου.

Καμία θάλασσα
να μην ταλαιπωρεί
την ψυχή σου.

Όσα κι αν συμβαίνουν
(Όσα κι αν σου συμβαίνουν)
μην βυθιστείς
και πάνω από όλα μην πνιγείς.

Το νερό μπορεί να γίνει φίλος σου
και όχι να μείνει εχθρός σου...

Χαμογέλα.

Πήγαινε με το κύμα.

Βγες από την τρικυμία ζωντανός.

Μπορείς.

Γιατί είσαι εσύ...

Και...

Γιατί Σ’ αγαπώ...


8/10/16

Άκου να δεις...



Άκου να δεις τι μου συμβαίνει...
Η μία λέξη δεν μου φαίνεται αρκετή μα ούτε, τουλάχιστον, συγκεκριμένη
και οι πολλές λέξεις μου φαίνονται περιττές και άσκοπες.
Και έτσι περιπλανιέμαι χωρίς να μπορώ να εκφραστώ
ανάμεσα
στο υπερβολικά λίγο ή στο αταίριαστα πολύ,
στο μη συγκεκριμένο ή στο χωρίς σκοπό.
Και με εξοντώνει αυτή η ταλάντωση,
με υποχρεώνει να μένω στην σιωπή,
να παραμένω στην ακινησία,
γιατί καμιά μορφή έκφρασης
δεν είναι αρκετά ικανοποιητική.
Τίποτα δεν με ευχαριστεί
γιατί δεν είναι ακριβώς όπως το νιώθω.
Τίποτα δεν με ικανοποιεί
γιατί δεν είναι ακριβώς όπως το σκέφτομαι.
Όσο κι αν προσπαθώ...
δεν αποτυπώνεται το αληθινό συναίσθημα, δεν καταγράφεται η αληθινή σκέψη.
Μα, ίσως, τα συναισθήματα δεν είναι για να ζουν ταριχευμένα και οι σκέψεις δεν είναι για να διατηρούνται στην κατάψυξη...
Ίσως απλά... δεν πειράζει... αν δεν υπάρχει αυστηρή ακρίβεια στην μεταφορά του συναισθήματος και στην μοιρασιά της σκέψης...
Κι αν είμαι εγώ θνητή... οι ιδέες μου δεν είναι...
και έτσι το μόνο που απομένει είναι μια ατελής και ατελείωτη προσπάθεια να αφήσω πίσω μου αυτό που τελικά δεν ξέρω αν θα αφεθεί... Κάτι μικρό από εμένα... Κάτι, έστω και ελάχιστα, ολοδικό μου...


8/9/16

Πρωί πρωί...



(Πριν κάποιες ημέρες...)

Ξύπνησα, λοιπόν, πρωί πρωί... και περπάτησα... περπάτησα... περπάτησα... Στην μέση του δρόμου, κάπου στο Μοναστηράκι, ένας άνθρωπος, πεσμένος, ακίνητος. Περνούσαν αυτοκίνητα (ακριβώς δίπλα του, στρίβοντας λίγο το τιμόνι για να τον προσπεράσουν), περνούσαν περαστικοί (από λίγο μεγαλύτερη απόσταση, στρίβοντας λίγο το σώμα τους για να τον αγνοήσουν).
Δεν έχω ιδέα πια τι υποτίθεται πως πρέπει να κάνει κανείς όταν βλέπει έναν πεσμένο άνθρωπο στον δρόμο. Από όταν καλέσαν μια φορά, πριν χρόνια, δικοί μου άνθρωποι, ασθενοφόρο για έναν άνθρωπο που ήταν πεσμένος ακριβώς μπροστά από την πολυκατοίκια μας και εκείνος δεν ήθελε να τον πάρουν και μετά κάθισε (ή ζήτησε να τον καθίσουν ή κάτι τέτοιο) και εκείνοι είπαν πως αν είναι καθισμένος δεν είναι υποχρεωμένοι να τον πάρουν και τελικά έφυγαν με το άδειο ασθενοφόρο τους αφήνοντάς τον πίσω... μπερδεύτηκα...
Ξέρω πως οι περισσότεροι άνθρωποι προσπερνάνε... και εγώ το ίδιο πήγα να κάνω μην ξέροντας τι πρέπει να κάνω... και μετά δεν άντεξα και γύρισα προς τα πίσω... Μπήκα ακριβώς απέναντι, στο μοναδικό ανοιχτό μαγαζί... ήταν δύο άντρες εκεί και έπιναν καφέ... Τους ρώτησα αν είναι του μαγαζιού, μου είπαν πως είναι, τους ρώτησα αν πήρε κανείς τηλέφωνο για τον άνθρωπο που είναι πεσμένος στον δρόμο (εγώ, όπως είναι γνωστό, δεν τα πάω καλά με τα κινητά και ακόμα και τις φορές που έχω κινητό μαζί μου, όπως σήμερα, δεν έχω μονάδες... αν και μόλις τώρα θυμήθηκα ότι και χωρίς μονάδες μπορείς να καλέσεις ασθενοφόρο... τέλος πάντων... εκείνη την στιγμή δεν το σκέφτηκα)... Με κοιτάει ο ένας νεαρός σαν να είμαι εξωγήινος που ενδιαφέρομαι... μου λέει "γιατί τι έχει ο άνθρωπος" όχι αδιάφορα αλλά πραγματικά με αυτό το αίσθημα του "τι μπορεί να κάνει κανείς για αυτούς τους ανθρώπους" και με έκφραση σαν να μου δηλώνει πως αυτά συμβαίνουν κάθε μέρα εκεί... Ύστερα βλέποντας το αποφασισμένο βλέμμα μου, σηκώνεται και έρχεται μαζί μου για να δει τι συμβαίνει... Μου λέει πως νομίζει πως θα είναι καλά... Πάμε από πάνω από τον ακίνητο πεσμένο άνθρωπο και του μιλάει... εκείνος αρχίζει να κουνιέται... ανοίγει τα ανοιχτόχρωμα γκρίζα μάτια του... μας κοιτάζει... λέει να τον σηκώσουμε... Φαινόταν λιώμα... Απόλυτη ψυχική και σωματική καταρράκωση... Δίνει το χέρι στον άντρα που είχα φέρει μαζί μου από το μαγαζί... Εκείνος τον καθίσε λίγο πιο άκρη στον δρόμο... Κοιταχτήκαμε... Του είπα απλά να καλέσει ασθενοφόρο σε περίπτωση που δει τον άνθρωπο να ξαναπεσμένο και ακινητοποιημένο... Ο καθισμένος άνθρωπος με κοίταξε λίγο τρομοκρατημένα "για εμένα;" με ρώτησε και εγώ δεν απάντησα... «Για εμένα;» ξαναρώτησε... κι εγώ πάλι δεν απάντησα γιατί δεν είχα τι να απαντήσω... Ο άντρας του μαγαζιού κούνησε το κεφάλι... απαντώντας σε εμένα πως θα καλούσε ασθενοφόρο αν χρειαζόταν να καλέσει ασθενοφόρο... αλλά και πάλι δεν μπορώ να πω πως είμαι ικανοποιημένη... Αυτοί οι άνθρωποι, έτσι κι αλλιώς, δεν θέλουν να τους πάρει το ασθενοφόρο... Τι είναι το σωστό να κάνει κανείς; Έχεις απέναντί σου έναν ναρκομανή... και τον βρίσκεις πεσμένο κάτω... απλά τον αφήνεις; Και γιατί κάποιος δεν ενδιαφέρεται πιο ουσιαστικά για αυτούς τους ανθρώπους... γιατί δεν τους μαζεύουν, να τους βοηθήσουν να κάνουν αποτοξίνωση και να σταθούν στα πόδια τους ουσιαστικά;... Από το να αφήνουμε τους πεσμένους κάτω και να τους προσπερνάμε σαν να μην υπάρχουν... ή να τους σηκώνουμε μέχρι να ξαναπέσουν στο επόμενο τετράγωνο... και να ξαναπέσουν... και να ξαναπέσουν... μέχρι να μην υπάρχει επόμενο τετράγωνο για αυτούς... μέχρι να μην υπάρχει καμία συνέχεια...
Συνέχισα να περπατάω... έχοντας την αίσθηση... πως δεν είναι πάντα εύκολο να βοηθήσεις... ακόμα κι όταν θέλεις να βοηθήσεις... Πόση προσπάθεια άραγε... και από πόσους ανθρώπους... χρειάζεται... για να πάμε όλοι μαζί προς μία καλύτερη κατεύθυνση; Και πόσοι πεσμένοι ακίνητοι άνθρωποι χρειάζονται για να καταλάβουμε πως... κάτι δεν πάει καλά... και κάτι έχει ανάγκη να αλλάξει... Όταν νιώσει κανείς πόσο κοντά του είναι αυτοί οι άνθρωποι... πόσο εύκολα θα μπορούσε να είναι και ο ίδιος σε εκείνη την θέση... του είναι δύσκολο να αδιαφορήσει ή να προσπεράσει... αλλά και πάλι... δεν υπάρχουν και πολλά που μπορεί να κάνει... Δυστυχώς... Κοίταξα απεγνωσμένη τον ουρανό... Δεν ξέρω γιατί... Είχα ανάγκη από λίγο αέρα και από πολύ γαλάζιο... Έπειτα κοίταξα μπροστά μου... και συνέχισα να περπατάω...


8/8/16

Δεν θέλεις να είσαι συνηθισμένη



«Δεν θέλω να είμαι συνηθισμένη.» μου έγραψες κι εγώ αναρωτήθηκα ποια ανάγκη σε έσπρωξε στο να μου γράψεις κάτι τέτοιο. Τι σε κάνει να πιστεύεις πως είσαι τώρα συνηθισμένη; Τι σε κάνει να αισθάνεσαι πως δεν διαφέρεις από τους υπόλοιπους; Τι είναι αυτό που αποδυνάμωσε την διαφορετικότητά σου; Η πραγματικότητα είναι πως, είτε το γνωρίζεις είτε όχι, είτε σου αρέσει είτε όχι, είσαι διαφορετική. Ακόμα κι αν νιώθεις ίδια, δεν είσαι ίδια. Ακόμα κι αν φαίνεσαι ίδια (στα μάτια των άλλων ή και ακόμα στα δικά σου τα μάτια, όχι στα δικά μου, ποτέ στα δικά μου), δεν είσαι ίδια.
Είναι γεγονός.
Είσαι διαφορετική.
Και δεν είσαι μόνο διαφορετική.
Μα είσαι διαφορετικά διαφορετική.
«Δεν θέλω να είμαι συνηθισμένη.» μου είπες κι εγώ προσπάθησα να σου πω πως δεν είσαι μα δεν με άκουσες γιατί δεν ήθελες να με ακούσεις.
«Είμαι τόσο ίδια! Τόσο ίδια! Κοίταξε τα συνηθισμένα χαρακτηριστικά μου! Το συνηθισμένο πρόσωπό μου! Το συνηθισμένο σώμα μου! Κοίταξε την συνηθισμένη πορεία μου! Και, κυρίως, κοίταξε την συνηθισμένη ζωή μου! Κοίταξέ με! Πόσο συνηθισμένη είμαι!»!
Μα σε κοιτάζω! Και τα κοιτάζω όλα αυτά! Τα βλέπω, τα νιώθω, τα καταλαβαίνω! Τίποτα δεν μου φαίνεται συνηθισμένο. Πώς γίνεται να πιστεύεις πως υπάρχουν συνηθισμένα πρόσωπα και συνηθισμένα σώματα...; Ίσως να φταίει ο συνηθισμένος καθρέφτης σου! Ἐλα να κοιταχτείς στον δικό μου καθρέφτη, να μου πεις αν βλέπεις έστω και ένα σημείο σου συνηθισμένο... Τι κρίμα! Να μην μπορώ να σε πείσω για το πόσο μη συνηθισμένη είσαι! Πόσο ξεχωριστή! Αν οι άνθρωποι γύρω σου σε κάνουν να νιώθεις συνηθισμένη αυτό δεν σημαίνει πως είσαι συνηθισμένη... Τι άδικο! Να μην μπορείς να σε δεις μέσα από τα δικά μου μάτια... Κανένα πρόσωπο δεν είναι συνηθισμένο. Κανένα σώμα δεν είναι συνηθισμένο. Κανένας άνθρωπος δεν είναι συνηθισμένος. Κανένας δρόμος δεν είναι συνηθισμένος. Καμία ζωή δεν είναι αδιάφορη. Καμία διαδρομή δεν είναι απρόσωπη.
Δεν θέλεις να είσαι συνηθισμένη;
Είναι απλή η ευχή σου. Απλά δεν το γνωρίζεις.
Γιατί αυτό που επιθυμείς το έχεις ήδη.
Ήδη ισχύει.
Δεν είσαι συνηθισμένη.
Και δεν θα γίνεις ποτέ.
Δεν κινδυνεύεις από καμία συνήθεια και από τίποτα το συνηθισμένο.
Ήσουν, είσαι και θα είσαι διαφορετική.
Αρκεί να το νιώσεις, να το δεις και να το αποδεκτείς...

Από άλλα κινδυνεύεις... από εκείνα τα ξεχωριστά σου σημεία που έχουν ανάγκη να αναπνεύσουν και δεν τους το επιτρέπεις... από εκείνη την διαφορετικότητά σου που ούτε καν τολμάς να την αναγνωρίσεις... Κρύβεις τα διαφορετικά σου κομμάτια... Πνίγεις τις ιδιαίτερες σου πλευρές... Ντρέπεσαι για αυτό που είσαι... Φοβάσαι για αυτό που σκέφτεσαι... Εγκλωβίζεις αυτό που αισθάνεσαι... Περιορίζεις αυτό που αντιλαμβάνεσαι... Και έπειτα γράφεις και λες και φωνάζεις και ουρλιάζεις «Δεν θέλω να είμαι συνηθισμένη!»... Σαν μια κραυγή που δεν ακούγεται, όμως, από κανέναν... Μα για να ακούσει κάποιος την φωνή σου... πρέπει πρώτα να την ακούσεις εσύ... Όσο εσύ κλείνεις τα μάτια στην μορφή σου... δεν θα σε δει κανείς όπως είσαι... Όσο εσύ κλείνεις τις πόρτες στην κραυγή σου... δεν θα σε νιώσει κανείς όπως είσαι...

Δεν είναι πως είσαι συνηθισμένη... είναι πως δεν είσαι συνηθισμένη... Αυτό σε τρώει... Αυτό σε καταπίνει...

Και ο μόνος τρόπος για να μην είσαι συνηθισμένη είναι να είσαι ο εαυτός σου. Θα καταλάβω αν τον φοβάσαι αυτόν τον τον δρόμο. Θα καταλάβω αν σε αγχώνει αυτός ο δρόμος. Μα δεν υπάρχει άλλος. Πιο εύκολος ή πιο γρήγορος. Μόνο αυτός. Και δεν είναι καθόλου συνηθισμένος... Όπως κι εσύ... Δεν είσαι συνηθισμένη... και δεν θα γίνεις... ποτέ.


8/4/16

Άγχος



Μου ήρθε, λοιπόν, ένα μήνυμα, μετά την πρεμιέρα μας, που μου έγραφε ανάμεσα στα διάφορα πως οι ηθοποιοί μου είχαν άγχος και να τους πω να μην έχουν άγχος... Ανεξάρτητα με το αν αυτό είναι ένα καλοπροαίρετο ή ένα κακοπροαίτερο σχόλιο (προσωπικά, δεν θεωρώ πως έγινε κακοπροαίτερα το συγκεκριμένο σχόλιο, εξάλλου δεν είναι όλα τα σχόλια καλοπροαίτερα ή κακοπροαίρετα... υπάρχουν και σχόλια που απλά είναι σχόλια), σίγουρα, πάντως, δεν είναι ένα βοηθητικό ή ένα εποικοδομητικό σχόλιο. Όποιος έχει ασχοληθεί με το θέατρο (ή με όποια άλλη μορφή έκθεσης) γνωρίζει πως δεν είναι τόσο απλό το θέμα «άγχος». «Είχαν άγχος». «Φάνηκαν ότι είχαν άγχος». «Πες τους να μην έχουν άγχος». Ακόμα και να θεωρούσα πως οι ηθοποιοί μου είχαν πολύ άγχος, το σχόλιο αυτό δεν θα με βοηθούσε. Γιατί το άγχος δεν είναι κάτι που θα πας να πεις στους ηθοποιούς σου «Μην έχετε άγχος» και εκείνοι απλά θα σταματήσουν να το έχουν. Ο σκηνοθέτης ξέρει πότε έχει άγχος ο ίδιος, ξέρει και πότε έχουν άγχος οι ηθοποιοί του. Και οι ηθοποιοί ξέρουν πότε έχουν άγχος. Η παρατήρηση «Είχες άγχος» για εμένα (και όταν είμαι ηθοποιός και όταν είμαι σκηνοθέτης) δεν είναι βοηθητική. Η συμβουλή «Σταμάτα να το έχεις», επίσης, δεν μου φαίνεται βοηθητική. Δεν μου φαίνεται πως μπορεί να πάει κάποιος να πει σε κάποιον (ακόμα και στον ίδιο του τον εαυτό) «Σταμάτησε να έχεις άγχος» και εκείνος έτσι απλά να σταματήσει να το έχει. Το άγχος είναι κάτι το οποίο μαθαίνει κανείς να το χειρίζεται... και οφείλουμε να δώσουμε στους ανθρώπους το περιθώριο του να μάθουν να χειριστούν το άγχος τους... Να το βιώσουν κάτω από την σκηνή... Να το βιώσουν πάνω στην σκηνή... και να μάθουν σιγά σιγά να το χρησιμοποιούν εποικοδομητικά... Είναι σημαντικό... ο καθένας να κάνει την πορεία του σε σχέση με αυτό... Πόσο τρελό, λοιπόν, είναι να ζητάμε από ανθρώπους που ανεβαίνουν ακόμα και πρώτη φορά πάνω στην σκηνή (!) να μην έχουν άγχος;! Εδώ επαγγελματίες ηθοποιοί και μπορούν να πουν πως κάθε, μα κάθε, φορά που ανεβαίνουν στην σκηνή έχουν άγχος...

Επίσης, καμιά φορά η παρατήρηση «Είχες άγχος» (και δεν χρησιμοποιώ καθόλου τυχαία την λέξη «παρατήρηση») γίνεται με τέτοιο τρόπο στον ηθοποιό που τον κάνει να αγχωθεί ακόμα περισσότερο για το άγχος... Αρχίζει να σκέφτεται «Είχα πολύ άγχος; Είχα τόσο άγχος ώστε να καταλάβουν οι θεατές πως είχα άγχος; Καλά πόσο πολύ ήταν το άγχος μου! Για να μου το λέει αυτός θα πρέπει να είχα πάρα πολύ άγχος! Για να μου το λέει αυτή θα πρέπει να ήμουν πάρα πολύ αγχωμένος πάνω στην σκηνή! Και τώρα τι θα κάνω με αυτό το άγχος; Πώς δεν θα φαίνεται ότι έχω άγχος; Πώς θα εξαφανίσω το άγχος μου;». Έτσι κάνει τον ηθοποιό να εστιάσει στο άγχος του με έναν αγχωτικό τρόπο... και δίνει χώρο στο άγχος να πάρει πρωταγωνιστική θέση στην ζωή και στην σκηνή... Ενώ το άγχος έχει το εξής χαραχτηριστικό... όσο λιγότερο εστιάσεις σε αυτό τόσο πιο εύκολα εξαφανίζεται... όσο λιγότερη σημασία του δώσεις τόσο πιο ήσυχα θα περιοριστεί... Δεν είναι τόσο φοβερό το να έχει άγχος κανείς... Αν όμως του το κάνεις τεράστιο στο κεφάλι του, του το γράψεις με κεφαλαία γράμματα.... σαν να είναι ένα μεγάλο «πρόβλημα»... τότε αμέσως... ξεκινάει ένας αγχωτικός αγώνας με το άγχος...


Και ας επιστρέψουμε στην συγκεκριμένη περίπτωση μας... Τους είδα τους ηθοποιούς μου επάνω στην σκηνή. Δεν είχαν πολύ άγχος. Είχαν άγχος. Είναι λογικό που είχαν άγχος. Είναι φυσικό που είχαν άγχος. Και στα μάτια μου... επειδή εγώ τους γνωρίζω και εγώ τους έχω ζήσει στις πρόβες... είχαν πολύ λιγότερο άγχος από όσο νόμιζα ότι θα έχουν. Σε μια πρεμιέρα που πήγαμε χωρίς γενική πρόβα (δεν ευθυνόμασταν εμείς για αυτό μα το θέατρο και οι γύρω συνθήκες)... εκείνοι κατάφεραν όχι μόνο να τα πάνε καλά... μα να τα πάνε όσο καλύτερα θα μπορούσαν να τα πάνε... και να καλύψουν και όλα τα «λάθη» ομαδικά... Δεν είχα ιδέα για αυτά τα «δύσκολα» σημεία... πώς θα τα αντιμετωπίσει ο Θίασος... γιατί υπάρχουν πράγματα που μπορεί να τα δει κανείς να λειτουργούν μόνο στις παραστάσεις... και ήμουν εκεί θεατής... να τους βλέπω... να τα καλύπτουν όλα... όλοι μαζί... Ποιο άγχος; Εγώ που έχω ανέβει ξανά και ξανά στην σκηνή... αν με ανέβαζαν στην σκηνή σε αυτές τις συνθήκες... θα είχα παραπάνω άγχος από τους Ανθρώπους μου... Που υποτίθεται πως έχω μια παραπάνω εμπειρία... Όχι πολλή μα λίγη... Και ένιωσα πως οι Άνθρωποί μου το χειρίστηκαν τέλεια. Δεν το περίμενα να έχουμε μια τόσο καλή πρεμιέρα κι ας πίστευα στις δυνάμεις τους και στις δυνάμεις μου. Δεν σας κρύβω πως τους θαύμασα. Ένιωσα απεραντα περήφανη... Καταλαβαίνεις πως ένας Θίασος έχει ενωθεί όταν τόσα άτομα συντονίζονται στο να καλύψουν ΟΛΟΙ ΜΑΖΙ ένα λάθος! Έχει γίνει μια ένωση πολύ πιο ουσιαστική.

Ήταν η πρώτη τους παράσταση. Είναι γεγονός. Είχα άγχος. Είχαν άγχος. Είχαμε άγχος. Και είχαμε δικαίωμα να έχουμε άγχος. Χειριστήκαμε το άγχος μας... όσο καλύτερα μπορούσε ο καθένας μας... και αυτό ήταν το πιο σημαντικό.

Ένα χέρι που τρέμει πάνω στην σκηνή είναι αληθινό. Γνωρίζει πως τρέμει. Και σιγά σιγά θα μάθει να χειρίζεται αυτό το τρέμουλο.
Ένα χέρι που δείχνει το χέρι που τρέμει και λέει «Έχεις άγχος! Δεν είναι ωραίο που έχεις άγχος! Δεν φαίνεται ωραίο που έχεις άγχος! Πρέπει να μάθεις να το κρύβεις!». Κάθεται στην ασφάλειά του. Δεν γνωρίζει πως κρίνει. Και δεν είναι και τόσο εύκολο να συνειδητοποιήσει και να μάθει να χειρίζεται αυτήν την εκ του ασφαλούς κριτική.

Είναι πολύ πιο δύκολο να επιλέξεις να τρέμεις πάνω στην σκηνή από το να επιλέξεις να κρίνεις κάτω από την σκηνή.

Το χέρι μου που τρέμει σήμερα, αύριο θα τρέμει λιγότερο. Είναι θέμα χρόνου.

Δεν πρέπει να μάθω να κρύβω το άγχος μου, θέλω να μάθω να χειρίζομαι το άγχος μου.
Και αν έχω άγχος, ίσως να προτιμάω να το δουν οι θεατές μου από το να μην το δουν. Είμαι άνθρωπος. Ανέβηκα πάνω στην σκηνή μπροστα σε κόσμο. Έχω άγχος. Μοιράζομαι το άγχος μου και μέσα από αυτήν την μοιρασιά... μαθαίνω να το ηρεμώ... Ένα καλό κοινό θα σου επιτρέψει να έχεις άγχος... και σύντομα... χωρίς να το καταλάβει και χωρίς να το καταλάβεις... θα σε βοηθήσει να το χειριστείς... και το άγχος... θα αρχίσει να μειώνεται...

Το χέρι που τρέμει σήμερα, αύριο θα τρέμει λιγότερο. Είναι θέμα χρόνου.

Το χέρι που τρέμει σήμερα, αύριο θα τρέμει λιγότερο. Είναι θέμα τρόπου.

Και δεν υπάρχει καμία προστακτική κανενός σκηνοθέτη που να μπορεί να μάθει τον ηθοποιό αυτά που τον μαθαίνει η ίδια η σκηνή...

(Όπως και δεν υπάρχει καμία προστακτική κανενός ανθρώπου που να μπορεί να μάθει κάποιον άλλον άνθρωπο αυτά που τον μαθαίνει η ίδια η ζωή... )


7/30/16

Παραστάσεις και σχόλια...




Οι παραστάσεις μου, πολλές φορές, αν όχι όλες τις φορές, προκαλούν αντιδράσεις. Είναι εκείνοι οι θεατές που θα κλάψουν, θα γελάσουν, θα νιώσουν... Κι είναι κι εκείνοι οι θεατές που θα έρθουν για να κριτικάρουν και για να σχολιάσουν αρνητικά. Όχι με την έννοια του να σε βοηθήσουν να γίνεις καλύτερος. Με την έννοια του να σε κάνουν να νιώσεις χειρότερος. Αυτό που με στενοχωρεί είναι πως όταν μένω κάτω από την σκηνή, τα «πυρά», που, αρκετές φορές, προέρχονται για εμένα, εκτοξεύονται άδικα προς τους Ανθρώπους μου που βρίσκονται πάνω στην σκηνή... οι οποίοι έχουν λιγότερη εμπειρία στο να προστατεύσουν τον εαυτό τους από τις μικρότητες, στο να καταφέρουν να μην τους αγγίξουν όλες οι υποτιμητικές ανθρώπινες αδυναμίες... Τα περισσότερα σχόλια αφορούν αυτόν που τα λέει και όχι αυτόν που τα ακούει. Σε κάθε περίπτωση... θεωρώ πολύ «μικρό» μετά από μια πρεμιέρα (και μετά από μια οποιαδήποτε παράσταση απλά η πρεμιέρα υπογραμμίζει ακόμα περισσότερο το γεγονός) να εκτοξεύει κανείς άσχημα λόγια στους ηθοποιούς για τον σκηνοθέτη ή στον σκηνοθέτη για τους ηθοποιούς ή στον έναν ηθοποιό για τον άλλον ηθοποιό ή στον κάθε ηθοποιό για τον εαυτό του... Θα έπρεπε κάποτε οι θεατές (οι άνθρωποι γενικότερα) να μάθουν την αξία της σιωπής. Είναι σημαντικό. Να μένεις σιωπηλός. Να κουβαλήσεις μια παράσταση μέσα σου... και αν θέλεις να πεις κάτι να το πεις... αλλά αφού έχεις επεξεργαστεί μέσα σου και την παράσταση και αυτό που ένιωσες... Και μετά, φυσικά, είναι και το πώς θα το πεις... Η ευκολία με την οποία θεωρούμε πως έχουμε το δικαίωμα να επηρεάσουμε την ψυχολογία ενός άλλου ανθρώπου αρνητικά, με ανατριχιάζει. Μπορώ να πω πως γρήγορα κατάλαβα πόσο δεν με αφορούν όλα αυτά αλλά δεν μου αρέσει να βλέπω τους ηθοποιούς μου (που είναι άνθρωποι που συμπαθώ, εκτιμώ και αγαπώ) να επηρεάζονται... Και το μόνο που κάπως με ηρεμεί... είναι το αίσθημα της εμπιστοσύνης (πολύ σημαντικό σε μια Ομάδα) που έχω προς τους Ανθρώπους που κάθε φορά συνεργάζομαι. Πιστεύω και ελπίζω πως μπορούν να προστατεύονται από ό,τι δεν έχει κανένα νόημα να κρατήσουν... Εξάλλου, μέχρι εκείνο το σημείο, συνήθως, έχω προσπαθήσει να τους μεταφέρω την σημασία του να μην κρίνουν, να μην συγκρίνουν, να μην αφήνουν να τους κρίνουν, να μην αφήνουν να τους συγκρίνουν, να μην δίνουν αξία σε ό,τι δεν αξίζει, να μην ακούν ό,τι δεν είναι καλοπροαίρετο, να μην επηρεάζονται από ό,τι δεν είναι αληθινό και να εστιάζουν στην δική τους προσπάθεια και στην δική τους αξία... Γιατί μόνο εκείνοι γνωρίζουν την διαδρομή τους... και μόνο εκείνοι πηγαίνουν προς τον προορισμό τους... και δεν πρέπει να επιτρέψουν σε κανέναν να τους στερήσει την διαδικασία του κάθε βήματός τους... Με την χαρά, τον ενθουσιασμό, την απογοήτευση, την επιμονή, με την αίσθηση του όποιου «λάθους» θα περάσουν και θα ξεπεράσουν, με την αίσθηση του όποιου «σωστού» θα περάσουν και θα ξεπεράσουν... Αλλά να είναι η δική τους αίσθηση... Όχι μια εύκολη ψεύτικη εντύπωση που τους φόρτωσαν οι άλλοι... μα μια αληθινή, σύνθετη, πολύπλευρη, πλούσια, μοναδική, ξεχωριστή, αίσθηση που έζησαν οι ίδιοι...