Für Elise
Für Mama



Νομίζω είναι η πρώτη φορά που γράφω κάτι για την μαμά μου και μπορεί να είναι και η τελευταία.

Μπορεί και όχι.

(Μπορεί να μην είναι η πρώτη φορά. Μπορεί να μην είναι και η τελευταία.)


Η μητέρα μου δεν ήταν πιανίστρια. Γνώριζε, όμως, να παίζει κάποια κομμάτια στο πιάνο. Είχε κάνει κάποτε κάποια μαθήματα και μετά τα είχε σταματήσει. Δεν έπαιζε συχνά. Αλλά όταν έπαιζε μου άρεσε να την ακούω. Ίσως να έβρισκε ένα χαμένο κομμάτι του εαυτού της παίζοντας πιάνο. Ποιος ξέρει πώς θα ήταν οι σκέψεις ή τα συναισθήματά της... Μεγαλώνοντας αντιλαμβάνεσαι και επεξεργάζεσαι τις καταστάσεις διαφορετικά. Αυτό που σίγουρα θυμάμαι είναι πως εκείνες τις φορές που έπαιζε πιάνο, μου άρεσε να την ακούω. Θυμάμαι όλα τα κομμάτια που έπαιζε στο πιάνο. Κατά καιρούς, έρχονται στο μυαλό μου. Χθες, για παράδειγμα, περπατώντας στον δρόμο... μετά από χρόνια ήρθε στο μυαλό μου ένα από αυτά... δεν μπορούσα να θυμηθώ το όνομά του κομματιού... θα μπορούσα να το ψάξω στα βιβλία της... αλλά δεν θα το κάνω. Δεν αντέχω να χαθώ σε αυτές τις νότες ούτε θέλω να πατήσω αυτές τις χορδές. Τι σου είναι η μνήμη! Τι σου είναι οι αναμνήσεις! Έρχονται από το πουθενά χωρίς να έχουν ανάγκη να καταλήξουν κάπου! Κάπως έτσι... από το ένα κομμάτι στο άλλο... πήγε το μυαλό μου στο γνωστό, αγαπημένο και πολυακουσμένο «Für Elise». Το έπαιζε κι αυτό το κομμάτι η μαμά μου στο πιάνο. Ήταν θυμάμαι από τα κομμάτια που θεωρούσα δύσκολα... Αργότερα έμαθα πως για τους πιανίστες δεν είναι και τόσο δύσκολο... Στα μάτια τα δικά μου είχε οριστεί ως το πιο δύσκολο κομμάτι του κόσμου. Κοίταζα τα χέρια της στο πιάνο... και τα πλήκτρα να πατιούνται... και αναρωτιόμουν αν θα έφτανα ποτέ να μπορέσω να παίξω κι εγώ κάτι τέτοιο... Τότε δεν είχα ακόμα καμία επαφή με το πιάνο. Αυτό το κομμάτι το έμαθα μέσα από αυτήν... Το γνώρισα μέσα από αυτήν... Το αγάπησα μέσα από αυτήν... Πολλά χρόνια αργότερα άκουσα την κανονική εκδοχή του. Τότε συνέβηκε το εξής παράδοξο. Το κομμάτι που άκουγα δεν ήταν το κομμάτι που άκουγα. Δεν παιζόταν σωστά. Κάτι δεν μου άρεσε. Θεωρούσα πως αυτός που παίζει το παίζει λάθος. Γιατί κάποια σημεία τα έκανε πιο γρήγορα, κάποια σημεία τα έκανε πιο αργά, κάποια σημεία... τα έκανε απλά... διαφορετικά, από την μαμά μου. Μα γιατί το παίζει έτσι; Χαλάει όλη την μελωδία! Σκεφτόμουν. Έπειτα το ξανάκουσα. Κι έπειτα το ξανάκουσα. Και η σωστή μελωδία ήταν αυτή που σε εμένα ακουγόταν περίεργη και παράξενη... αυτός ο ρυθμός ήταν ο σωστός... αυτή η διαδρομή της μελωδίας ήταν η σωστή... Η μαμά μου ήταν εκείνη που δεν το έπαιζε «σωστά». Αυτό ήταν το κανονικό. Έτσι το είχε γράψει για να παιχτεί ο Μπετόβεν. Κι εμένα ακόμα και σήμερα αν το ακούσω... μου ακούγεται... τόσο λάθος! Τόσο λάθος! Γιατί ο τρόπος της μητέρας μου όρισε αυτήν την μελωδία μέσα μου... Και δεν γνωρίζω αν είμαι αντικειμενική... μάλλον δεν γίνεται να είμαι αντικειμενική... αλλά... ειλικρινά... αισθάνομαι... πως εκείνη η εκδοχή... η εκδοχή της μητέρας μου... ήταν η πιο όμορφη από όλες... και υπάρχει μόνο μέσα στο μυαλό μου...

Όποτε ακούσω αυτήν την μουσική... ακόμα και παιγμένη για εμένα παράδοξα παράξενα... πάντα θυμάμαι την μαμά μου... Πάντα θυμάμαι εκείνο το πιάνο να παίζεται από τα δικά της χέρια... Εκείνο το πιάνο που κάποτε θέλησε να πουλήσει... και ήμουν νομίζω η μόνη που είπε να μην πουληθεί... και έπαιξα ρόλο στο να κρατηθεί... Δεν ήθελα με τίποτα να πουληθεί... για εκείνες τις λίγες φορές που μπορεί να ήθελε να κάτσει στο πιάνο και να παίξει... ήθελα να μείνει στο σπίτι... Είναι σημαντικές εκείνες οι στιγμές που βρίσκουμε κομμάτια του εαυτού μας... και δεν ήθελα η μαμά μου να μην έχει την δυνατότητα να παίξει αν το θελήσει, αν το αισθανθεί, αν το χρειαστεί.

Ξεκίνησα κι εγὠ κάποτε πιάνο. Σχετικά αργά. Σταμάτησα κι εγώ κάποτε πιάνο. Σχετικά νωρίς.

Δεν έμαθα ποτέ να παίζω το «Für Elise». Μα αν το έπαιζα θα άλλαζε το παίξιμο, θα άλλαζε ο τίτλος. Δεν θα ήταν για την Ελίζα μα θα ήταν για την μαμά μου.

Το έχουμε ακόμα αυτό το πιάνο.

Μα κανείς δεν παίζει.

Όσοι έφυγαν από την ζωή, έφυγαν. Όσοι έμειναν στην ζωή, έμειναν.

Μα στο πιάνο κανείς δεν παίζει.

Ούτε εκείνη ούτε εγώ.

Και το Für Elise δεν ακούγεται ποτέ ζωντανά, μόνο πεθαμένα. Ποτέ δεν είναι σωστό στα αυτιά μου, πάντα λάθος. Μόνο κάπου στο βάθος της μνήμης είναι χαραγμένο έτσι όπως το αισθάνομαι σωστά. Μόνο από τα χέρια τα δικά της...

Συγνώμη, Μπετόβεν. Συγνώμη, μαμά.

Που δεν ξαναπάτησα και το πιθανότερο δεν θα ξαναπατήσω πλήκτρο πιάνου. Απλά... Συγνώμη.

Συγνώμη, Μπετόβεν. Συγνώμη, μαμά.

Όχι μόνο για αυτό μα και για όλα τα άλλα...