Επαγγελματισμός

Μπροστά σε ένα ολόκληρο τμήμα μαθητών, επειδή έτυχε να κάθομαι στην πρώτη θέση (ή στην τελευταία, ανάλογα με το από πού αποφασίζει να μετρήσει κανείς) του ημικυκλικού σχήματος από καρέκλες, με ρωτάει πώς με λένε. Απαντάω απλά, δυνατά και καθαρά «Είμαι η Μαριλού.». Τότε εκείνη με ρωτάει σχεδόν γλυκά «Θέλεις να γίνεις ηθοποιός;» κι εγώ απαντάω ειλικρινά και χωρίς καμία διάθεση υπερβολής «Έχω γίνει ηθοποιός». Εκείνη ξαφνικά αλλάζει ύφος και σαν να εκνευρίζεται μαζί μου. Σαν να της έχω «χαλάσει» την πορεία με την οποία ήθελε να εξελιχθεί ο διάλογος. Θα της ήταν πολύ πιο εύκολο να είμαι μια κοπελίτσα που απλά θέλει να γίνει ηθοποιός. Με αφορμή την δική μου απάντηση, ξεκινώντας από εμένα, αρχίζει να απευθύνεται σε όλους. «Μαριλού; Τι θα πει «Μαριλού»; Τι σημαίνει «Μαριλού»; Σκέτο «Μαριλού»; «Μαριλού»! Απλά «Μαριλού»! Να ξέρετε. Όταν σας ρωτάνε το όνομά σας πρέπει να λέτε το όνομα και το επώνυμό σας. ΚΑΙ το όνομα ΚΑΙ το επώνυμο! Άκου «Μαριλού»! Επιτέλους, δηλαδή! Εσείς οι νέοι ηθοποιοί πρέπει κάποια στιγμή να συνειδητοποιήσετε τι σημαίνει σεβασμός και να αποχτήσετε, έστω και λίγο, αν αυτό είναι δυνατόν, επαγγελματισμό!». Εγώ χωρίς να το θέλω γέλασα (ειρωνικά ή νευρικά, δεν ξέρω!). Ήταν πολύ κωμικοτραγικό, για εμένα και την ζωή μου, το να μιλάει κάποιος σε εμένα (ΕΜΕΝΑ!) για επαγγελματισμό! Γελώντας ακόμα, είπα σιγά «Επαγγελματισμός... Λίγο δύσκολο!» και εκείνη σαν να εκνευρίστηκε ακόμα περισσότερο από την συμπεριφορά μου είπε «Δύσκολο! Καθόλου δύσκολο! Νομίζεις πως είναι δύσκολο! «Μαριλού»! Δηλαδη αν θέλει να σε βρει κάποιος στο facebook πώς θα σε ψάξει; «Μαριλού»; Πώς θα σε βρει; «Μαριλού»;». Και εγώ, ενώ αναρωτιόμουν ποιος «επαγγελματίας» με σωστή αίσθηση «επαγγελματισμού» θα έψαχνε να με βρει στο προσωποβιβλίο, άρχισα να νιώθω ένα δειλό, μικρό, σφίξιμο στο στομάχι. Εστίασα στο σφίξιμο, το περιόρισα, δεν το άφησα να μεγαλώσει, το χαλάρωσα, και χαμογέλασα. Εκείνη με κοίταξε με σοβαρό, αυστηρό, ύφος και μου είπε «Πες μας, τώρα, λοιπόν, πάλι, ποια είσαι». Εγώ αφού είπα ΚΑΙ το όνομα ΚΑΙ το επώνυμό μου συμπλήρωσα «Και είμαι ηθοποιός.» ακούγοντας την φωνή μου απλή, δυνατή και καθαρή. Και αυτή η φωνητική σταθερότητα ήταν σημάδι ότι τα κατάφερα να μην επηρεαστώ, τουλάχιστον όχι παραπάνω από όσο χρειάζεται, από όλο αυτό το σκηνικό. Αυτή συνέχισε στον επόμενο ο οποίος αφού είπε ΚΑΙ το όνομα ΚΑΙ το επώνυμό του δήλωσε πως είναι ερασιτέχνης ηθοποιός. Τότε εκείνη άρχισε να μιλάει για το ότι δεν υπάρχουν ερασιτέχνες και επαγγελματίες ηθοποιοί. Όλοι είναι ηθοποιοί. (Υπάρχει μία δόση αλήθειας σε αυτό. Εξάλλου, υπάρχουν ερασιτέχνες πιο επαγγελματίες από τους επαγγελματίες και επαγγελματίες πιο ερασιτέχνες από τους ερασιτέχνες. Αλλά αυτό είναι μια άλλη μεγάλη ιστορία και δεν θα αναλύσω εδώ την ολοκληρωμένη άποψή μου...). Αυτός, λοιπόν, «διόρθωσε» την φράση του και είπε, αφαιρώντας την λέξη ερασιτέχνης, «Και είμαι ηθοποιός.». Και με αυτήν την στραβή αρχή, φοβάμαι πως ευθύνομαι κι εγώ για αυτό, άρχισαν όλοι, αφού πρώτα έλεγαν ΚΑΙ το όνομά ΚΑΙ το επώνυμό τους, να δηλώνουν «Και είμαι ηθοποιός.». Και αυτοί που ήθελαν να γίνουν ηθοποιοί. Και αυτοί που σπούδαζαν ηθοποιοί. Και αυτοί που είχαν σπουδάσει ηθοποιοί. Και αυτοί που δούλευαν ηθοποιοί. Και αυτοί που δεν ήθελαν, δεν σπούδαζαν, δεν είχαν σπουδάσει, δεν δούλευαν ηθοποιοί. Και όλοι ηθοποιοί. Εκτός από έναν, μόνο έναν, που δήλωσε «Και δεν είμαι ηθοποιός.» γιατί δεν ήθελε το βάρος μιας τέτοιας πρότασης, της πρότασης «Είμαι ηθοποιός.»... Και ακόμα και αυτός υποχρεώθηκε να κάνει την δήλωσή του γύρω από αυτήν την φράση...!

Αντί, λοιπόν, ο καθένας να μιλήσει για το πραγματικό στάδιο στο οποίο βρίσκεται, όλοι δήλωσαν πως είναι ηθοποιοί (ή πως δεν είναι) χωρίς στην ουσία να μάθουμε τίποτα για κανέναν. Και όλα αυτά ξεκινώντας από το δικό μου «Έχω γίνει ηθοποιός.». Μία δήλωση που ήρθε επειδή με ρώτησαν αν θέλω να γίνω ηθοποιός και θα ήταν ψέμματα να πω πως θέλω να γίνω ηθοποιός αφού αυτό το όνειρο άνηκε σε έναν παρελθοντικό έαυτό μου, και είχε γίνει πια (έστω κι αν δεν έγινε έτσι ακριβώς όπως το φανταζόμουν), εδώ και χρόνια, πραγματικότητα. Αλλά όταν ήθελα να γίνω ηθοποιός δεν δήλωνα «Είμαι ηθοποιός» δήλωνα «Θέλω να γίνω ηθοποιός». Και όταν σπούδαζα ηθοποιός δεν δήλωνα «Είμαι ηθοποιός» δήλωνα «Σπουδάζω ηθοποιός». Και όταν τελείωσα τις σπουδές μου, και πάλι δεν δήλωνα «Είμαι ηθοποιός». Ακόμα και όταν έπαιξα στις πρώτες μου παραστάσεις δεν τολμούσα να δηλώσω «Είμαι ηθοποιός» όχι από μετριοπάθεια αλλά από αίσθηση ιερότητας για την λέξη «ηθοποιός». Δεν ένιωθα έτοιμη να το πω και δεν το έλεγα. Δήλωνα απλά την αλήθεια μου κάθε στιγμής. Μου πήρε χρόνια για να μπορέσω να πω «Είμαι ηθοποιός» και είναι μια φράση που ακόμα και τώρα όταν την λέω, ανατριχιάζω, και γύρω της βάζω πολλά ερωτηματικά. Γιατί κάθε μέρα με ρωτάω αν θεωρώ ότι μπορώ να χρησιμοποιώ αυτόν τον «τίτλο», αν τον αξίζω. «Είμαι ακόμα ηθοποιός;», με ρωτάω. Κάθε μέρα «Γίνομαι ηθοποιός». Αυτό είναι κάτι που υποστήριζα από πάντα. Αλλά το ότι πιστεύω ότι κάθε μέρα γίνομαι ηθοποιός δεν πρέπει να είναι εμπόδιο στο να μπορώ να δηλώσω στο ότι στο σήμερα, τώρα, εδώ, είμαι ηθοποιός. Μπορώ να είμαι και, ταυτόχρονα, να γίνομαι ηθοποιός. Και δεν είναι σωστό να με αντιμετωπίζουν «κάπως» επειδή δηλώνω αυτό που ισχύει, να με κάνουν να νιώθω άσχημα για αυτό που είμαι. Ούτε θεωρώ πως είναι δίκαιο να βρεθούμε όλοι στο ίδιο σημείο. Γιατί δεν είμαστε όλοι στο ίδιο σημείο. Αυτός που ονειρεύεται να γίνει ηθοποιός πρέπει να έχει την ελευθερία να μοιραστεί το όνειρό του λέγοντας «Θα ήθελα να γίνω ηθοποιός». Αυτός που σπουδάζει ηθοποιός πρέπει να μπορεί να μοιραστεί το πολύπλοκο στάδιο των σπουδών του λέγοντας «Σπουδάζω ηθοποιός». Αυτός που είναι σε μια ερασιτεχνική ομάδα να μπορεί να πει «Είμαι σε μια ερασιτεχνική ομάδα.». Αυτός που είναι σε μια επαγγελματική ομάδα να μπορεί να πει «Είμαι σε μια επαγγελματική ομάδα». Αυτός που δουλεύει ως ηθοποιός να μπορεί να πει «Δουλεύω ως ηθοποιός». Και αυτός που για πρώτη φορά αποχτάει επαφή με ένα τέτοιο αντικείμενο να μπορεί να δηλώσει με περηφάνια «Είναι η πρώτη φορά που έρχομαι σε ένα τέτοιο μάθημα ή σε ένα τέτοιο σεμινάριο.». Έχει σημασία να μοιραστούμε το στάδιο στο οποίο βρίσκεται ο καθένας και όχι το στάδιο στο οποίο βρίσκεται ο διπλανός μας. Όχι γιατί ο διπλανός μας είναι καλύτερος ή χειρότερος. Αλλά γιατί ο διπλανός μας είναι ο διπλανός μας. Είναι κάτι άλλο από αυτό που είμαστε εμείς, από αυτό που είναι ο κάθε ένας από εμάς. Όλοι χάνουμε αν δεν μπορούμε να μιλήσουμε για το σκαλί στο οποίο στεκόμαστε. Όλοι βλέπουμε την ίδια σκάλα. Όλοι μπορούμε να μιλήσουμε για αυτήν. Αυτός που είναι πιο πάνω δεν είναι ανώτερος και αυτός που είναι πιο κάτω δεν είναι κατώτερος. Πάντως, σε καμία περίπτωση δεν μπορείς να πεις στέκομαι στο σκαλί 7 αν στέκεσαι στο σκαλί 1 ή στέκομαι στο σκαλί 1 αν στέκεσαι στο σκαλί 7. Δεν είναι σωστό ούτε δίκαιο για κανέναν. Αυτό δεν σημαίνει ότι κάποιος δεν μπορεί να φτάσει πιο γρήγορα στο σκαλί 7. Επίσης, δεν σημαίνει ότι κάποιος δεν μπορεί να θέλει να μείνει λίγο παραπάνω στο σκαλί 1. Επίσης, δεν σημαίνει ότι δεν μπορείς να θελήσεις από το σκαλί 7 να κατέβεις στο 6 για να τα καταφέρεις μετά να ανέβεις στο 8. Μπορείς να ανεβοκατέβεις την σκάλα. Αλλά αν έχεις φτάσει στο 7 είναι ένα γεγονός. Ακόμα κι αν ανεβοκατέβεις, κάποια στιγμή είχες βρεθεί στο 7. Και αυτό δεν μπορείς να το αναιρέσεις. Αυτό που θέλω να πω είναι ότι αυτό που ισχύει, ισχύει. Και θα ήταν πολύ πιο όμορφο να μπορεί ο καθένας να μιλήσει άφοβα για το σημείο στο οποίο βρίσκεται. Πόσο πολλά έχει να πάρει αυτός που στέκεται στο 7 από αυτόν που στέκεται στο 1! Και πόσο πολλά αυτός που στέκεται στο 1 από αυτόν που στέκεται στο 7! Τι υπέροχη ανταλλαγή γνώσεων θα ήταν αυτή! Αλλά όταν τα κάνουμε όλα ίδια... Απλά μοιάζουν να γίνονται όλα ίδια χωρίς να είναι πραγματικά.

Παρακολουθούσα όλα αυτά τα άτομα, όλους αυτούς τους ανθρώπους, τους υπέροχους για εμένα ανθρώπους, να δηλώνουν πως είναι ηθοποιοί. Να πιέζονται για να το δηλώσουν. Να αγχώνονται για να το δηλώσουν. Να γίνονται αμήχανοι για να το δηλώσουν. Να κάνουν αστεία για να το δηλώσουν. Και αναρωτιόμουν ποια είναι η πραγματική τους ιστορία... Ποια είναι τα όνειρά τους, ποιες οι σκέψεις τους... Ποιος είναι αυτός που τώρα ξεκινάει; Ποιος είναι αυτός που ήδη έχει αφιερώσει την ζωή του; Ποιος είναι αυτός που θέλει απλά να γεμίσει με έναν διαφορετικό τρόπο τον ελεύθερο του χρόνο; Τι σημαίνει «ηθοποιός» για κάθε έναν από αυτούς; Ποιος είναι ηθοποιός; Ποιος δεν είναι ηθοποιός; Ποιος θα γίνει ηθοποιός; Ποιος δεν θα γίνει ηθοποιός; Και πως όλη αυτή η πανέμορφη διαφορετικότητα μας χάθηκε πίσω από μία κενή ίδια φράση που επιλέξαμε να επαναλάβουμε όλοι «Και είμαι ηθοποιός.»

Ίδου! Ο επαγγελματισμός! Το μάθημα που σε υποχρεώνει να δηλώσεις πως είσαι κάτι που δεν είσαι. Η παράνοια του συστήματος. Η στραβή αρχή που φέρνει την στραβή συνέχεια.

Καταφέραμε να μιλήσουμε για εμάς, χωρίς να μιλήσουμε για εμάς.
Να κάνουμε μια πρώτη γνωριμία, χωρίς να κάνουμε μια πρώτη γνωριμία.
Να πούμε όλη την ίδια φράση γιατί δεν μπορέσαμε(;), δεν αντέξαμε(;), δεν μας άφησαν(;), να πούμε διαφορετική.

Σε ένα μάθημα που το ζητούμενο είναι να ακούς πραγματικά και να μιλάς πραγματικά, καταφέραμε να μην ακούσουμε πραγματικά και να μην μιλήσουμε πραγματικά.

Βγαίνοντας από το μάθημα (μετά από διάφορες ασκήσεις και αρκετά θέματα άξια για συζήτηση) είχα μια περίεργη αίσθηση.

Σκεφτόμουν τον επαγγελματισμό... Τι με έκανε να μην μιλήσω; Γιατί η αλήθεια είναι πως πάνω σε αυτό το θέμα θα είχα πολλά να πω. Πάρα πολλά. Αλλά, καμιά φορά, απλά δεν λες τίποτα... Επιλέγεις να μην πεις τίποτα...

Δεν θα αναλύσω εδώ, τώρα, την σχέση μου με τον επαγγελματισμό. Θα έπρεπε πρώτα να ξεκαθαρίζουμε τι ορίζουμε ως επαγγελματισμό, ύστερα να συζητήσουμε για το αν η εφαρμογή του, σε γενικές γραμμές, έχει καμία σχέση με την θεωρία του και μετά να εξηγήσω το ποια είναι η σχέση μου μαζί του. Μάλλον θα χρειαστεί να αφιερώσω κάποια άλλη στιγμή χρόνο και λέξεις πάνω σε αυτό. Για την ώρα, το μόνο που θα πω είναι...

Είμαι η Μαριλού και θεωρώ πως δεν με κάνει περισσότερο ή λιγότερο επαγγελματία το να πω KAI το όνομα KAI το επίθετό μου, σε μια πρώτη γνωριμία σε ένα τυχαίο σεμινάριο. Μόνο εγώ γνωρίζω την σχέση μου με την τέχνη μου και κανένας δεν μπορεί να ασκήσει κριτική πάνω σε εμένα ή πάνω στην τέχνη μου. Επίσης, λατρεύω την αλήθεια και πιστεύω πως θα έπρεπε κάθε στιγμή ο καθένας να έχει την ελευθερία να δηλώσει την αλήθεια του, όποια κι αν είναι αυτή. Μου αρέσει να συζητάω με τους ανθρώπους για το σημείο στο οποίο εκείνοι βρίσκονται. Τα διαφορετικά τους σημεία μου θυμίζουν πόσο απλώνεται η ζωή και η τέχνη... Μέσα από όλους αυτούς τους διαφορετικούς ανθρώπους βλέπω όλη την σκάλα. Και είναι πανέμορφη αυτή η σκάλα. Την αγαπάω. Και την ανεβοκατεβαίνω... Το αγαπημένο μου σκαλί είναι εκείνο στο οποίο επιλέγω να βρίσκομαι κάθε στιγμή. Είμαι ευέλικτη. Μπορώ να βρεθώ στο σκαλί 1, μπορώ να σταθώ στο σκαλί 7, μπορώ να ονειρευτώ το σκαλί 15. Μπορώ να τρέξω άφοβα πάνω και κάτω στην σκάλα. Μπορώ να συζητήσω για τα διάφορα σκαλιά. Δεν χρειάζεται να βρίσκομαι στο ίδιο σκαλί με τον άλλον για να συζητήσω μαζί του, για να τον καταλάβω, για να τον αισθανθώ. Μπορώ να μιλήσω για εμένα χωρίς να νιώσω την ανάγκη να γίνω ο άλλος, ο κάποιος άλλος, ο όποιος άλλος. Μπορώ να ακούσω τους άλλους χωρίς να νιώσω την ανάγκη να γίνουν εγώ.

Μπορώ να είμαι εγώ.

Είμαι εγώ και είμαι πολλά παραπάνω από το «Είμαι ηθοποιός.».
Είμαι εγώ και είμαι πολλά παραπάνω από όλα τα παραπάνω.

Είμαι η Μαριλού...

Και αν θεωρείται αντιεπαγγελματικό το να είμαι η Μαριλού δεν μπορώ να κάνω κάτι για να το αλλάξω...